Shillong, Rymphang 07 : U Myntri Rangbah ka jylla Meghalaya Conrad K. Sangma ha ka sngi Thohdieng u la ong ba ka jylla ka la shim ia ki sienjam bapher bapher ban kyntiew ia ka jingiatreilang bad ka Japan, da kaba pyndonkam ia ka jingiadei kaba khlain hapdeng ka Ri India bad ka Japan.
“Ngi ngeit skhem ha ka jingïatreilang kaba khlain, ka jingshaniah bad ka jingïadei bad ka Japan. U Myntri Rangbahduh jong ngi ba donburom u Narendra Modi u la shim ïa kawei pa kawei ka sienjam ban pynthikna ba ka nongrim ba la buh hapdeng ki ar tylli ki Ri kan ai jingmyntoi ïa baroh ar na ka bynta ka roi ka par ka ioh ka kot,” ong u Conrad haba kren ha ka jingïalang 5th India-Japan Conclave kaba la long ha Guwahati.
U la kynthoh ruh ba ka jingïohi jngai jong u Myntri Rangbahduh ka ri, ka la pynshlur ïa ka Meghalaya ban shim kabu ïa ka jingïadei kaba khlaiñ bha bad ka Japan. “Ngim dei ka jylla kaba heh, hynrei ngi don la ka jong ka bor bad ka lad ka lynti. Ngi la pynleit jingmut ban jam shakhmat ha ka lynti jong ngi. Ngin sa leh katto katne ki kam, hynrei ngin leh bha ïa ki,” u la bynrap.
Haba kren halor ka Economic Partnership Agreement (EPA) kaba thmu ban pynkhlaiñ ïa ka jingïadei ha ka liang ka ioh ka kot hapdeng ki ar tylli ki ri da kaba kyntiew ïa ka khaii pateng bad ka jingwan ka pisa tyngka, u Myntri Rangbah ka Jylla u la ong ba ka jylla ka la plie lad ïa ki samla jong ka ba kin leit shah hikai na ka bynta ban ïoh kam ïoh jam ha Japan.
U la ban jur ba ki samla ka Meghalaya ki dei ka bor jong ka Jylla bad pyntip ba ka jingsdang na ki katto katne ki nurse kiba la shah thungkam ha Japan, ka jylla mynta ka la plie ia ka lad ka lynti kaba bun bah da ka thong ban hikai haduh 3,000 ngut ki nurse ha ki snem ban wan.
“Haba ki Agency thung kam ki kwah ban thung kam ïa ki nurse na Meghalaya, ki samla ki la sngewtieng, ki kmie ki kpa ki la khuslai ïa ka jingshngaiñ jong ki khun, bad bun ki la sngewkhia ïa ka bai lutksan kaba hap siew na ka bynta ka jinghikai ia ka ktien Japan,” u la ong haba bynrap ba ka sorkar jylla mynta ka ai jingkyrshan pisa na ka bynta ka jinghikai bad pynthikna ia ka jingshngain jong ki samla ba shah thungkam ha ki Agency ba kin leit trei ha ki jaka sumar ha Japan.
“Haba sdang, ki samla kim shym la shaniah ïa kine ki Agency thung kam namar ba ka jinglut jingsep ha ka jinghikai ka long kaba heh. Ka sorkar jylla ka la tuklar bad pynbeit ia katei ka jingeh. Ngi siew mynta ïa ka bai jinghikai bad kumjuh ruh ban pynthikna ïa ka jingshngaiñ jong ki samla jong ngi,” u la ong.
“Nga dalade nga la leit sha Japan ban leit buh ia ka kynhun ba nyngkong jong ki samla ba shah thungkam ha Japan. Mynta, 50 ngut ki nurse na ka jylla, ki la trei ha kylleng ki jaka jong ka Japan, bad 500 ngut, ki dang pule ia ka ktien Japan mynta. Kane ka jingkheiñ kan kiew sha ka 3,000 ngut, bad ka lah ban poi wat sha ka 5,000 ngut ha kine ki saw ne san snem ban wan,” bynrap u Conrad.
U la pyntip ruh ba ka jylla ka dang wad ia ki lad ki lynti bad ki jingiatreilang ha kiwei pat ki jingtbit lait na ka kam nurse ban phah ia ki briew nangne sha Japan. “Ka Meghalaya ka don bun eh ki nongshongshnong ba dang samla, ha kaba jan kot 45% ki dei ki don hapoh ka rta kaba 19 snem. Kane ka dei ka kabu jong ngi, bad ngi kwah ban ai ka lad ïa ki samla jong ngi ban wad ïa ki lad ki lynti shabar jong ka jylla bad ka ri,” u la ong.
U Myntri Rangbah ka jylla u la pynpaw ba ka jylla ka dang wad ruh ïa ki lad ki lynti ha ka rep ka riang bad ka la dep ban ïatreilang bad kawei ka kompeni na Japan, ka Yats Corporation Company Ltd. Ka Jylla kala thied ia ki kor ki bor ban kyntiew ia ka jingrep ia ka tit Shiitake.
Ha ka jingleitiuhkjat jong u ha Japan, ula iakynduh bad iakren bad u Ono Keiichi, uba dei u Ambassador ka Japan sha India bad Bhutan. Ha katei ka jingiakynduh, ki la iakren halor ka jingpynkhlain ia ka jingiadei hapdeng ka India bad ka Japan lyngba ka Meghalaya bad ban bteng ia ka jingiatreilang ban pyndap ia ka jingduna jong ki nongtrei ha ka koit ka khiah na ka bynta ka Japan.
U Myntri Rangbah ka Jylla ula kren ruh ïa ka jingkieng Phulbari sha Dhubri kum ka nuksa ba kumno lah ban thaw ïa ka Economic Corridor da kaba pynïasoh ïa ka bad ki surok kiba la don lypa ha ka thaiñ Shatei Lammihngi bad ki katto katne ki surok kiba don ha khappud bad ka Bangladesh, ka ban nang pynkiew ïa ka jingwan kynshew kam ha ka thain.
