Leh burom khatduh ka jylla Meghalaya ia u SC Marak u Myntri Rangbah barim ka jylla
Resubelpara, Nailar 17: “Mama, ngan nym klet ia phi”. Kine ki long ki kyntien jong ka Deborah C. Marak ha ryngkat bad ka jaw ummat ban ai khublei khatduh ia u Kñi jongka u Salseng C Marak uba long u Myntri Rangbah barim ka jylla.
La leh burom khatduh ia u Myntri Rangbah barim ka jylla u Salseng C Marak, ha ka sngi Saitjaiñ, ha kaba la tep don burom ia u “kum u briew uba bha”, ia kaba la wan ban iashimbynta da ki paidbah ha ka jingleh burom khatduh kaba la pynlong ha Resubelpara Mini Stadium kaba don ha North Garo Hills, kaba kynthup naduh ki politishan bad kiwei kiwei ki riewpawkhmat, ban ai khublei ia une u nongialam uba don ka jingieid bad u briew uba don iaka jinglong kaba bha.
U Salseng ula khlad noh ha Tura Civil Hospital ha ka step sngi Thohdieng hadien ka jingban jur jong ka jingpang khamtam haba ula don ruh hapdeng ka jingnoh ka ka rta. U Salseng ula don 83 snem ka rta bad ula iehnoh shadien ia la ki khun.
U Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K. Sangma, u Lamphang ka iingdorbar thawain ka jylla u Thomas A Sangma, u Dy Speaker u Timothy D Shira, ki heh ki haiñ, ki heh ophisar kila wan ai burom khatduh ia une u nongialam ba radbah uba na ka rilum Garo bad la leh ruh ia ka ‘Guard of Honour’ da ki pulit kiba la siat ia ki suloi kum ka jingburom khatduh.
Ka Nongïalam ka seng Congress kaba la long ruh ka Symbud Myntri Rangbah barim ka jylla ka Deborah Marak, kala pynkynmaw ïa ki por jongka ba kala heh la san bad sah bad la u Kni jongka hapoh Shillong bad kala iam pait dohnud katba ka dang ai jingkren shaphang ka jongu.
U Salseng ula long u kum u nonghikai jong ka Deborah ha ka por ba ka dang rung ha ka kam saiñ pyrthei na ka seng Congress bad kala jop ruh ia ka elekshon napoh ka Williamnagar Constituency.
Ka Deborah kala pynkynmaw ba u Salseng u long u briew uba jemnud, um ju iashrut badno badno ruh bad u ju sam ia ka jingtip bad jingshemphang ki jongu sha kiwei pat ki briew.
Kala pynpaw ia ka jingsngewnguh ïa ka sorkar jylla kaba la ai ïa ki jingïarap baroh na ka bynta ban pyndep ïa ka jinglehniam bad ban don ryngkat bad ka ïing ka sem ha kum kane ka por jong ka jingsngewsih.
U Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K Sangma ruh ula pynkynmaw ïa ka jinglong nongïalam jong u Salseng C. Marak, ka jingpawnam ka jongu bad ki jingnoh synñiang ki jongu ban pynkhlaiñ ïa ka jylla Meghalaya.
“Ka Jylla jong ngi ka la nang duk da ka jingduh noh ïa u nongthaw aiñ ba pawnam bad uba don ia ka jingiadei kaba ïajan bha bad ki paidbah. Naduh kaba sdang, kum u nonghikai bad Headmaster haduh ka kam kum u khlieh jong ka sorkar ha ka jylla jong ngi, ka jingïaid lynti jong u Salseng Marak kala long shisha kaba ai mynsiem,” ong u Conrad.
Haba kren shaphang ka jingiajan shimet ka jongu bad une u radbah, u Conrad ula ong, “U long uba jemnud, uba jai jai, uba sngewrit bad uba stad, ula ai shibun ki jinghikai kiba kordor kiba la iarap shibun bha ia nga shimet.”
U Lamphang ka iingdorbar thawain ka jylla u Thomas A Sangma ula ong, “Ka long ka jingduh kaba khraw ia ngi baroh”. Ula iakhun ia ki jingeh da ka jingaiei bad ula buh hakhmat eh ia ka roi ka par. Ula long u nonghikai, u paralok bad ka jingkyrmen ia ki riewshimet ia kaba ym lah khein shuh. Ula wanrah ia ka sorkar kaba skhem ha ka jylla Meghalaya bad ula pynthikna ba ki nongialam na baroh ki seng sain pyrthei kin iawan lang. Nga la ithuh ia u naduh dang rit bad nga la bud ia u bad nga iai kynmaw junom ia ka jinglong nongialam ka jongu”.
U Thomas ula pynkynmaw ba ha u snem 2008, haba u dang ieng pyrshah ia u Marak na ka bynta ka shuki MP Rajya Sabha, ula pynkynmaw haduh katno u Myntri Rangbah barim ula long u briew uba jemnud bad ha ka jaka ba yn dom ula iarap pynban ha ryngkat bad ka btin lynti ia u.
Katba u Deputy Speaker ka iingdorbar thawain ka jylla, u Timothy D Shira, uba la pynrem ia u Salseng Marak arsien ha u snem 2008 bad 2018 bad uba long mynta u MLA ka Resubelpara, ula ong ba u Salseng C. Marak udei u briew uba jemnud, uba sbun bad uba jemnud, uba ieid bha ia ki briew.
U Salseng Marak ula shah jied na Resubelpara ha u snem 1972 bad ula bat ia katei ka shuki haduh u snem 2008, na ka bynta 35 snem, hadien kane ula jop biang ia ka elekshon ha u snem 2013 hynrei ula shah rem noh ha u snem 2018 hynrei ha u snem 2023 ula rai ban nym iakhun shuh ia ka elekshon namar ka jingnoh ha ka rta bad na ka jingbym don ha ka meit kaba koit ka khiah.
“Ha ka kam politik, ngi long ki nongiakhun pyrshah, ula shah jied ha u snem 1973 sha iingdorbar, ha u snem 1978 nga la iakhun pyrshah ia u, ngi la iakhun pyrshah bunsien. Nga la shah rem ha u. U hynmen jongu uba la khlad noh bad u kpa jong nga uba la khlad noh, ki long ki paralok kiba iajan bha, hynrei ngi iakhun pyrshah pat ha ka kam politik. Hynrei haba ngi iakynduh iwei ia iwei, ngi ia ai khublei, ngi ia khublei kti bad ngi ia kitbok kitrwiang bad kam don kano kano ka jingshun hapdeng jong ngi. Kadei ka rukom ba ngi la don iala ka jong ka jinglong. Kadei ka sngi kaba sngewsih haduh katta katta ia nga”, la ong u Timothy D Shira.
U Myntri Rangbah barim ka jylla, u Dr. Mukul Sangma, uba la trei hapoh ka jingialam jongu Salseng Marak ha u snem 1993, ha ka khubor sngewlem ka jongu, ula pynpaw ba ka jingnoh synniang jong u Salseng Marak na ka bynta ka jylla, ka long kaba sah ka histori.
Kawei na kine ki jingjop, ka long ba ula lah ban pynïaid shakhmat ïa ka lynti jong ka roi ka par bad ban wanrah ïa ka shongsuk shongsaiñ bad ka kynhun kieng atiar A’chik Liberation Matgrik Army”.
“Kum u nonghikai, ula shim ia ka sienjam bad ialam nakhmat ban pynbha ïa ka jingpule ha ki skul. Ula don la slem bha ha ka kam saiñ pyrthei bad ula long u nongbtin lynti bad u nongpynshlur ïa ngi baroh,” ula bynrap.
Ki nongialam kiba la wan ban ai burom khatduh ia u Salseng Marak ki kynthup ia u nongialam ka seng Congress u Bah Vincent Pala uba la pule ia ka khubor sngewlem na u President ka seng Congress u Mallikarjun Kharge. Katba u nongïalam ka Congress u Rahul Gandhi ula phah ïa ka khubor ba u dap da ka jingsngewsih halor ka jingkhlad noh jong u SC Marak”.
U ADC ula buh ia u syntiew na ka liang jong u Lat ka jylla u CH Vijayashankar bad la pule pat ia ka khubor sngewlem kaba la phah da u Lat ka jylla, da u Deputy Commissioner ka North Garo Hills.
“Ha ka jingkhlad noh ka jongu, ka jylla kala duh noh ia u nongialam uba don burom, u nongthawain uba khraw bad u nongsynshar uba tbit. Yn iai kynmaw ia u halor ka jingaiti ka jongu ha ka kam shakri ia ki paidbah”, la pynpaw u Lat ka jylla ha ka kyrwoh sngewlem.
U Myntri ka tnad pule puthi u Rakkam Sangma ula buh syntiew bad ai burom na ka bynta u Myntri Rangbah barim ka jylla u Dr. DD Lapang, kiwei pat kiba la iadonlang ki kynthup ia ki myntri sorkar kiba kynthup ia u A.T Mondal, u Marcuise Marak, ki MLA, ki MLA barim, ki MDC bad ki paidbah na ka kylleng kila wan ban ai khublei bad burom khadduh ia u nongialam jong ki.
