Shillong Lber 12: Kum ka dak ban pyrshah jur ia ka jingpyntreikam ia ka Citizenship Amendment Act, ka North East Students Organisation hynne ka sngi Ba-ar, kala thang paidbah ia ka Citizenship Amendment Rules, 2024 hajan ka ophis jong ka MBoSE kaba don ha Nongbah Shillong.
Ha kane ka jingiakhih la wan ban iashimbynta lang da ki nongialam bad ki dkhot jong ka Khasi Students’ Union (KSU) bad Federation of Khasi Jaintia and Garo People (FKJGP).
Kane ka jingthang ia kitei ki Rules jong ka CAA, kadei tang shi sngi hadien ba ka Sorkar Pdeng kala ai jingmynjur bad pynmh ia ka jingpynbna paidbah ban pyntreikam ia ka Citizenship (Amendment) Rules, 2024 lyngba jong ka CAA, 2019, kaban ailad ia ki riewngeit na ki 6 tylli ki Niam kiba na ka ri Pakistan, Afghanistan bad Bangladesh ban ioh long kum ki nongshong shnong ka ri India.
U Chairman ka NESO u Bah Samuel B Jyrwa ula ong, ba ym dei tang ha ka nongbah Shillong hynrei ha kylleng ki bynta jong ka thain shatei lam mihngi, ki sengbhalang bapher bapher kila thang ia ka CAA Rules, kaba la pynmih paidbah da ka Sorkar India hynin ka sngi, kum ka dak jong ka jingpyrshah ban pyntreikam iaka CAA ha ka thain shatei lam mihngi.
“Naduh ba la mynjur ia katei ka aiñ ha u Nohprah 2019, ngi la pyrkhat ba ka sorkar India kan sngaplem ia ki jingsngewkhia bad ia ki jingpynpaw jong ki paidbah ka thaiñ shatei lam mihngi hynrei ngi la sngewbynniaw ba ka Sorkar India kam shym la pyrwa eiei ia ki jingpynsngew bad ia ki jingpyrshah jong ki paid riewlum ka thaiñ shatei lam mihngi hynrei kala iaid pynban shakhmat ha kaban pynmih ia ka jingpynbna paidbah ia ka Rules na ka bynta ban pyntreikam ia ka CAA ha ka ri India baroh kawei bad ha ka thaiñ shatei lammihngi jong ka ri” ong u Bah Jyrwa bad ka ong, kane ka long pyrshah ia ka bha ka miat jong ki paid riewlum ka thaiñ shatei lam mihngi.
“Ngi la thang ia ki Rules ban phah iaka khubor kaba shai kdar sha ka Sorkar India ba ki paid riwlum ka thaiñ shatei lammihngi ki pyrshah jur iaka jingpyntreikam ia ka CAA” ong u nongialam ka NESO.
U Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K Sangma ula ong ba ka CAA kan ym ktah haduh katta ia ka Jylla Meghalaya namar ki jaka kiba hap hapoh jongka Sixth Schedule Area la pyllait na ka jingpyntreikam ia katei ka Aiñ.
Ha kaba iadei bad kane ka jingkren u Myntri Rangbah, u Chairman ka NESO ula ong, “Kum ka Thaiñ shatei lammihngi, wat hapoh ka jylla Meghalaya la pyllait ba katei ka aiñ kan ym treikam ha ki Sixth Schedule Area, ha Tripura ruh la pyllait ban pyntreikam ha ki jaka kiba hap hapoh ka Sixth Schedule Area bad kumjuh ruh hapoh Assam, la pyllait ba yn ym pyntreikam ha ki jaka jongki Karbi Anglong, Dima Hasao bad ha ka Bodo Area bad ki jylla kiba don ia ka ILP kum ka Mizoram, Nagaland, Arunachal Pradesh bad Manipur ruh la pyllait ban ym pyntreikam, hynrei ka jylla kaba kongsan tam jong ka thaiñ shatei lam mihngi kaba dei ka Jylla Assam kiba bun ki jaka ym shim la pyllait na ka jingpyntreikam ia katei ka CAA bad lada ka Assam ka shah ktah suki, kumta kiwei ruh ki jylla ka thaiñ shatei lam mihngi kin sa shah ktah”.
“Khlem ka CAA hangne hapoh ka jylla Meghalaya, ngi la iohi ia ki mynder ri, ki by mdei ki riewlum kumno kila kylla long ki heh paid ha kiba bun ki jaka khamtam ha ka nongbah Shillong bad ha ki jaka kiba don ha khappud” ong u Bah Jyrwa.
U Nongialam ka NESO ula pynkynmaw ba ka Sixth Schedule kam kren eiei shaphang ka jingwan rung ki briew kiba nabar bad kam don satia ia ka bor ban tehlakam ia ka jingwanrung ki briew kiba nabar.
“Dei halor kane, ba ngi sngew ba ka bor ban pyrkhing ia ka jingwan rung kyrthep ki mynder ri kan shong ha ka sorkar jylla bad ka sorkar pdeng. Ka sorkar jylla kala thaw ia ka aiñ MRSSA hynrei ka iingkashari kala pynsangeh iaka jingpyntreikam ia ka MRSSA bad ka ILP, ka sorkar India kam shym la ai jingmynjur ban pyntreikam ia ka ILP bad dei na kane ka daw ba ngi pyrshah jur ban pyntreikam ia ka CAA,” ula ong.
U Bah Samuel Jyrwa ula ong ba ka thaiñ shatei lam mihngi kaladep ban kit lypa ia ka jingeh kaba khraw ha kaba iadei bad ka jingwan buhai shnong ki mynder ri kibana Bangladesh naduh u snem 1947 kaba la bteng haduh u snem 1971 bad ha baroh kitei ki snem, ki paidbah na Ri Bangladesh kila leit shong ha kylleng ka thaiñ shatei lam mihngi. Ngi la dep ban kit ia karei ka jingkit kaba khia bad ki paidbah ka thaiñ shatei lam mihngi bad ki paid riewlum kim lahshuh ban kit iang ia katei ka jingkit kaba khia”.
U Chairman ka NESO ula ong ba ki snegbhalng kin bteng ban pynlong ia ki jingiakhih kiba jai jai ha ki surok ban pyrshah jur ia ka CAA.
Ula pyntip, ba kila shim ruh ia ka sienjam da kaba leit ujor ia ka mukotduma hapoh jong ka Supreme Court naduh u Kyllalyngkot 2020 bad ngi ngeit skhem ba ka Supreme Court kan sa ai ia ka jingbishar kaba hok ia ka jingma, jingsngewkhia ha kaba iadei bad ka bha ka miat jong ki paidbah ka thaiñ shatei lam mihngi.
U Nongialam ka NESO, ula ther tyngeh ruh ia ka Sorkar Pdeng halor ka jingleh shilliang ha ka kam saiñ pyrthei ia ka thaiñ shatei lam mihngi.
“Naduh u snem 1947, Ngi la ioh tang iaka jingbym leh hok ha kam sain pyrthei. Ka Instrument of Accession ha kaba ka sorkar India kala pynbor ia ki Syiem ba kin soi ha katei ka por bad kam shym la burom haduh kine ki sngi kiba mynta. Ha u snem 1971, ka Sorkar India kala phah ia baroh ki phetwir sha kylleng ki jylla jong ka thaiñ shatei lam mihngi khlem ka jingioh jingmynjur na ki paidriewlum jong kitei ki jylla bad la iohi ruh ba ki briew na ka ri Bangladesh kila wan rungtuh bad ka sorkar India kala ai tang ia ka jingbym hok ia ki paidbah ka thaiñ shatei lam mihngi bad dei na kane ka daw ba ki paid riewlum ka thaiñ shatei lam mihngi kim sngewjan ia ka Sorkar India bad ia ki paidbah kiba sah ha ki rithor bad kane ka jingsngewjngai kala nang heh katba nang mih ki sngi namar ka jingbym ai ka hok ha ka kam saiñ pyrthei da ka sorkar Pdeng kaba long pyrshha ia ka bha ka miat jong ki paid riewlum jongka thaiñ shatei lam mihngi.
