Shillong, Jymmang 26 : Ka Jaintia Hills Autonomous District Council (JHADC) kala kyrpad ia ka Sorkar Jylla ba kan pyllait ia ka song pisa ba T.10 klur shibnai sha ka Council ba kan ioh siew tulop ha ka por kaba biang ia ki MDC bad ki Nongtrei.
Kane ka dei ka mat bala pynsngew da ka Council ha ka jingai jingkren ha ka jingialang ba dang shen bala pynlong da u Symbud Myntri Rangbah Bah Sniawbhalang Dhar bad ki Nongthaw Ain ka Ri-lum Jaintia.
“Ngim shym la lah ban siew ia ka tulop ki MDC bad ki Nongtrei jong ka Council manla u bnai namar ka jingbym thikna ka rukom pyllait ka Sorkar ia ka bhah khajna jong ngi na ki mar pohkhyndew (major bad minor minerals)” ong u Chief Executive Member (CEM) Bah Thombor Shuwa haba ai jingkren.
“Halor kane, la kyrpad ia ka Sorkar Jylla ba kan pyllait ia ka song pisa ba T.10 klur shibnai sha ka Council ba kan ioh pyllait ha ka por kaba biang ia ka tulop ki MDC bad ki Nongtrei. Ia kane ka pisa lah ban pynbeit pat na ka bhah khajna na ki kali ha manla ka lai bnai” ula bynrap.
Ka JHADC kala kyntu ruh ia ka Sorkar ba kan bishar biang ia ka bhah khajna na ki major bad minor minerals bad pynthikna ia ka rukom siew ia ka khajna kaba rim ba un pyntreikam biang haba iadei bad ki marpoh khyndew kiba tih na Ri-lum Jaintia.
Ka bhah khajna na ki major bad minor minerals ki dei ki jingpynmih pisa ba bun eh da ka District Council kaba kyrshan ia ka jing pyniaid kam hapoh ka Council. Ki marpoh khyndew ba tih na ki jaka ba hap hapoh ka Council la ai chalan da ka Sorkar Jylla.
Lah ban kdew ba ha ki snem bala leit noh, ia ki chalan ba iadei bad ki marpoh khyndew ba tih na u pud ka JHADC la siew hapoh ka Ophis jong ka Directorate of Mineral Resources ha Jowai bad ia ki jingkhein jingdiah ha ki chalan la phah sha ka Council lyngba ka Treasury Office, Jowai, kaba iarap ia ki council ban ioh ia ka jingkhein.
“Hynrei, ha ki khyndiat snem, namar ka jingpynbna/hukum jong ka Sorkar Jylla, ia kine ki chalan halor ki marpoh khyndew ba tih na u pud u sam ka Council la ai bad siew sha ka Ophis ka Directorate of Mineral Resources ha Shillong bad ka Council ruh kam ju ioh jingkhein shuh. Kane ka rukom leh kaab buh ha ka jingdum ia ka Council ban ioh jingkhein ia ki marpoh khyndew bala tih na ka thain bad ia ka bhah khajna ba dei hok ban ioh na ka Sorkar Jylla” ong u bah Shiwat.
Ula ong ba ia ka khajna na ki marpoh khyndew la iasam lang hapdeng ka Sorkar Jylla bad ka District Council hadien ka jingkhate ia ka jinglut haba lum ia ka khajna bad bynrap ba halor kane, ka Council ka ai jingmut ba ia ka bhah khajna na ki marpoh khydew dei ban iasam na ka pisa bala ioh lum baroh.
Haba kyrpad ruh ia ka Sorkar Jylla ba kan pynkiew noh ia ka dor jong ka khajna, u CEM ula ong “Ban pynkiew ia ka jingioh lum pisa, ka dor jong ka khajna ia ki major bad minor minerals, kiba la iai sah kumjuh la bun bun snem, la dei ban pynthymmao noh. La kyntu ia ka Sorkar ba kan wad ia ki lad ki lynti ban pynthymmai bad pynkiew noh ia ka dor jong ka khajna”.
Ha kajuh ka por, ka JHADC kala kyrpad ruh ia ka Sorkar Jylla ba kan ai jingbit ha ka ban seng ia ka khyrdop (check gate) ban tehlakam ia ka jinglait tuh ka khajna na ka jingkhaii tuh ia ki marpoh khyndew da ki karkhana dewbilat kiba don ha East Jaintia Hills District.
“La kyrpad ia ka Sorkar ba kan shimkhia bha ia kane ka kam. Halor kane, ka Council ka kwah ban pynieng ia ka khyrdop ha ki jaka ki ban rung sha ki phyllaw jong ki karkhana dewbilat. Ia kine ki khyrdop yn pynieng haba peit iaki kyndon bala buh ha ka No Objection Certificate bala ai da ka Council sha kawei pa kawei ka karkhana dewbilat” ong u bah Shiwat.
Ula batai ruh ba ka jngthmu jong kine ki khyrdop ka long ban lum jingkhein ia ka jingrung ki marpoh khyndew ba shalan sha kine ki karkhana dewbilat, ban tehlakam ia ka jingpynjulor ia kikhlaw bad ka mariang bad ka jingshalan ia ki dieng, ban talasi ia ka Trading Licence, ka Non Tribal Employees Service Licence bad ban tehalakam ia ka jingbym siew ia ka professional tax.
Haba pynskhem ia ka jingdonkam ban pynrung ia ki ADC hapoh ka jingpeit jong ka Finance Commission of India, u CEM u la ong ba ki Autonomous District Council kim shym la shah kynthup hapoh ka jingpeit jong ka Finance Commission of India na ka bynta ban aiti ia ka bor pisa.
Namar ka jingduna ki lad kamai, ka Council kam shym la lah ban shim ia ki kam pynroi kiba heh ha ka Autonomous District.