Nongstoiñ, Nailar 20: Ka jingkhlong maw silimanite ka dei ka kam tih marpoh khyndew kaba nyngkong tam ha West Khasi Hills bad la antad ba ka jingsdang ban tih ïa utei u mar poh khyndew, ka lah ban dei ha ki snem 1958 da uwei u sahep Phareng u ba dei ruh u lok jong I (L) Kong Maysalin War I ba dei ruh I MLA kynthei ba nyngkong tam ha ka jylla na ka Mawthengkut Constituency.
Haba pyrshang ban twad jingmut na ki riew tymmen katei ka thaiñ ha kaba ïadei bad ka jingsdang ban tih ïa u maw silimanite, u Paieit K.Ïawphniaw u la ïathuh ba nyngkong eh la pyntrei ïa ki par maw silimanite da kawei ka Kompeni kaba la tip kum ka Bharat Refractory Limited. U la ïathuh ruh ba katei ka Kompeni ka don la ki ophis treikam ha Mawthengkut bad kala seng ruh ia kawei ka Hospital ban ai jingshakri ia ki nongtrei bad ia ki riew paidbah ka thain.
Nalor ki trok ba da ki phew tylli, kane ka kompani ka don ruh ki puh shilum ba ki khot ki Bulldozer, ki mashin ba bun jait bad ki nongtrei ruh ki don da ki spah ngut. Kitei ki nongtrei ki sah ha ki jaka sah ba ka kompeni ka la pynshna bad ïa katei ka jaka ba ki nongtrei ki sah la khot ka Kuli lain bad ha ki ophis pat ki don bun ngut ki nongtrei kiba dei ki Khasi.
Hadien ba ka por ba la ïakut ba katei ka Kompeni kan trei ka la kut, kane ka kompani ka la leit phai noh bad kit lut ïa ki tiar ki tar kat kiba dang long ban pyndonkam.
Haba phai ha ka jingdon jong utei u jait maw ha ka jylla, ym lah ban len ba lah ban shem tang ha ki katto katne ki shnong ha West Khasi Hills kata kum ha Riangdo, Mawthengkut, Nongkyna, Janepieh,Thaïem Tynhiang bad katto katne ki jaka kiba don ha katei ka thaiñ.
Hynrei naduh ba katei ka Kompeni ka la mih noh, ka jingtrei ïa ki par maw silimanite ka la sangeh noh, pynban hadien bun bun phew snem ka jingkhaïi maw silimanite ka la sdang biang bad ka la ïaid ter shi ter haduh kine ki sngi.
Haba phai ha ka jingdon jong ki par maw silimanite ha ka thaiñ, ka la long ka jingmyntoi kaba khraw ïa ki paidbah nongshong shnong, tangba ka long pat kaba shitom haduh katta katta ban lap ïa ki par kiba heh.
Ha kine ki snem ba la dep haba kane ka khlam covid 19 kam pat don, da ki spah ngut ki nongshong shnong ka thaiñ, ha ki por lyiur man la ka sngi hadien ka jingther u ‘lap bah bad don ka jingtwa khyndew ha ki jaka ba don kitei ki jait maw, ki ïabeh ban leit lum da kaba jied napdeng ki maw ba ka umsaw ka la rong na ki jaka ba twa.
Don ruh kiba shong ha ki jaka ba tuid ka um bad tam katba ki ïoh bad leit die pat ha ki nongthied.
Hapdeng ka shnong Riangdo ka don kawei ka wah duid kaba la dap da u shyiap bad na katei ka jaka, man ka por ki longkmie ki ju leit ban khlong ïa ki maw na katei ka jaka ban leit die.
Katkum ka jingïathuh jong ki katto katne ki nongshong shnong kiba ju leit tam maw silimanite, la ong ba lada u dei u mawshynrut u ba bha, ki ju die ha ka dor 7 tyngka shi kilo katba u ba dei u maw silimanite pat lah ban die tang ha ka dor 2 haduh lai tyngka shi kilo.
Haba kylli pat katno kilo ka ju ïoh kamai ha ka shi sngi, ki la ïathuh ba don teng teng ba ki ïoh shiphew kilo don pat teng teng ba ka ïoh tang san ne hynriew kilo. Ki la ong ruh ba wat la katta ruh namar ba ban ka jingduk, kim banse ban minot thop ha ka ban wad maw silimanite tang ban kyrshan ïa ka ïing ka sem jong ki.
