Shillong, Jylliew 22 : Ka National Commission for Protection of Child Rights (NCPCR) kala bthah iaka Sorkar Jylla ban leh ia ka survey ia baroh ki ‘Madrasa’ (skul niam) ha Meghalaya bad pynthikna ba ki Khynnah kin ioh rung skul haba bthah ban ai jing myntoi ia palat 360 ngut ki Khynnah, kiba im bad ka jingpang HIV.
Haba iakren bad ki nongthoh khubor, u Chairperson ka NCPCR Priyank Kanoongo ula ong “Kane ka dei kaba ima. Ngi la kyrpad ia ki bor khmih ban leh survey ia baroh ki madrasa ha Jylla bad ban pynrung skul ia baroh ki khynnah namar kat kum ka Article 21 (a) jong ka Riti Synshar ka Ri, baroh ki khynnah ki don ia ka hok ban ioh leit skul tad haduh ka rta ba 14 snem bad wat ka Sorkar Jylla ka hap ban ai sha ki ia kane ka hok kata ka hok ban ioh leit skul”.
“Ki madrasa kim dei ki skul hynrei ki dei ki jaka ai jinghikai niam. Nga la mad ia kawei ka jingjia, ha kaba nga la kren ia uwei u khynnah ha ka jylla Meghalaya (ha ka jingleit sha Ampati ha u bnai ba la dep), uba dang wanphai na ka Madrasa, kumta ula iathuh ia nga ba ula pule ia kaba iadei bad ka niam. Nga lah kylli kaei kaba u kwah ban long ynda ula heh, ula ong ba um kwah ban long kum kino kino ki doctor ne nongiasaid aiñ hynrei u dang pynkhreh ialade na ka bynta ka ‘Akirat’ kaba mut ka jingim hadien ka jingiap, u dang pynkhreh ialade ia ka sngi jong ka jingshah tian bishar. Kane ka long kaba sngewkyndit bad nga la pyni ia katei ka video ha ki bor kiba dei khmih” ula ong.
Ula ong baka tnad kaba dei khmih kam don jingtip eiei shaphang ka jingdon ka Madrasa ha ka jylla.
“Ngi lah kyrpad (Tnad pule puthi) ban khmih bniah bad ban pynrung ia kitei ki khynnah ha kine ki skul khnang ba ki khynnah ki lah ban ioh ia ka hok ka jong ki ban pule puthi kumba la pynkupbor ha ka Article 21 (a) jong ka riti synshar ka ri India,” ong u Kanoongo.
Nalor kane, u Chairperson ula ong, ba la dep ban bthah ia ka tnad pule puthi bad ka tnad Tribal Affairs ban pynbun ia ki hostel ne jaka sah ki khynnah pule na ka bynta ban kynthup ia ki khynnah ki bym shym la leit skul ha ka jylla.
“Ngi lah kyrpad ia ka tnad Labor ban pynbiang ia ka jingai bai bam ia ki khynnah kiba la pyllait na ki jaka kiba la pyntrei bylla ia ki” ula ong.
U Kanoongo ula ong ba halor ka ishu kaba iadei bad ki khynnah kiba ioh ia ka jingpang HIV kala sdang ban bun bha ha ka jylla Meghalaya.
“Kumba 364 ngut ki khynnah kila shah ktah na ka jingpang HIV. Ngi lah dep kyrpad ia ka Tnad Women & Child ban khmih bniah ia kitei baroh bad lada lah ban ai da ka jingiarap ha ka song tyngka lyngba ka Section 45 jongka JJ Act, khnang ba kin lah ban ioh ia katei ka jingmyntoi ha ka pisa pilaiñ.
Ula ong ba ka Meghalaya ka don palat 8,000 ngut ki briew kiba la heh la san kiba don iaka HIV.
“Ngi lah kyrpad ia ka sorkar ban khmih bniah ia kitei ki longiing la ki don ia kino kino ki khunlung kiba dei kiba duk bad kiba lah ban ioh iaka jingkyrshan pisa, kumta dei ban pynbiang ia ki da kaba ai iaka jingkyrshan pisa” ong u Kanoongo.
Ha kaba iadei bad ki kam thombor pyrshah ia ki khynnah, u Chairperson ula ong, b aula dep ban kyrpad ia ki bor ban thung ia ka ophisar pulit kynthei ha ki Police Station kiban trei kum ki Child Welfare Police Officer.
“Nga la rah ia katei ka mat ha ka jingialang ba ka Commission kala iohi ba kala don ka jingthombor ha ki katto katne ki Police Station khamtam haba kala don ka jingthombor ruh ia ki khynnah kynthei, ha kitei ki jaka jong kitei ki Police Station ngi la sakhi ba kim shym la don bun ngut satia ki pulit kynthei kumta ka long kaba donkam ban buh noh ia ki” ula ong bad ka bynrap “Ngi lah dep kyrpad ban ai jinghikai ia ki Child Welfare Committee bad ban ai jinghikai ia ki da kaei kaba la pynkhreh lypa da ka NCPCR ban iada na kum kitei ki jait jingjia”.
Haba kylli ba dang shen kala don ka jingjia ha ka shnong Kuliang ha kaba la kynnoh ba ki BSF kila leh khlemakor ia kawei ka khynnah kynthei kaba dang rit, u Chairperson ula ong, “Ngam pat ioh jingtip eiei hynrie ngin sa phah notis lada donkam bad ngin phah ban pynlong ia ka jingtohkit lada ka khynnah kam ioh ia kano kano ka jingmyntoi kumba kadei ban ioh”.
U Kanoongo ula ong ba ka Commission kala shimkhia ruh ha kaba iadei bad ka jingpun khun ki khynnah kynthei kiba dang rit ka rta hapoh ka jylla Meghalaya.
“Ngi lah iatai sani bha halor kane bad ngi lah bthah ia ka sorkar jylla bad ai jingmut kumno ba kan iaid ha kaba iadei bad katei ka kam, da kaba iakren bad ka imlang sahlang, ban iakren bad ki dkhot jongka Council bad ban pynlong ia ki jingialang pynsngewthuh paidbah lyngba ki Self-Help Group,”ula ong.