“Nang ioh ia ki bam tynrai ba kham pher, ka dei ka lad kamai ia ki nongrep”
Nongpoh, Kyllalyngkot 28: Ka them Ri Bhoi District ka dei ka district kaba la paw bha ym tang ha ka jylla Meghalaya hynrei wat ha kylleng ki jylla ka ri India bad shabar, halor ka jingbna nam halor ki rukom shet jingshet bam kiba pher bapher khamtam ki bam tynrai kiba ju pynjaw dud ia baroh ki paid ieid bam.
Kawei na ki jaka shet ba bam tynrai kaba la bna nam bha hapoh ka District ka dei ka dukan bala tip kum ka Mei Ramew Café kaba la pyniaid da ka Kong Platina Mujai. Kane ka dukan kala nang pyniar mynta ia ka jaka shet bad kala nang wanrah shuh shuh ia kiwei kiwei ki jingbam tynrai ki ban pynshohbiej ia ki paidbah ba bang ban bam ia ki jingbam tynrai.
Lah ban kdew, ba ka Kong Plantina Mujai kaba la don kumba 61 snem eiei, ka dei ka longkmie kaba sngewtynnad bha ha ki kam shet jingshet bapher bapher khamtam ban shet ia ki jingbam kiba kham niar ban ioh ha kane ka district. Kane ka longkmie ka la sdang ia ki kam shet jingshet naduh ki snem 1990 bad nangne terter ka la nang pynjanai ia la ka sap shet bad ruh lyngba ka jingiarap lyngba ka North East Slow Food Agro Diversity Society (NESFAS) naduh ki lad ai jinghikai bad ki lad jingiarap, kane ka longkmie ka la lah ban plie ia dukan rit ba la jer kyrteng kum ka Mei Ramew Cafe ha ka shnong Khweng, kaba hap hapoh Bhoirymbong C&RD Block.
Kane ka longkmie hadien ka jingnang treishitom bad ruh lyngba ki lad jingiarap na ka NESFAS mynta hadien shiphew snem ka la lah ban pyniar ia la ka jaka bad ban nang pynbun ki jingshet bam tynrai ia kaba la plie paidbah ha ka 28 tarik u Kyllalyngkot ha kaba la wan ban plie ia kane ka dukan shet jingbam da u Bah Khrawborlang Wahlang, In-charge Empowerment Monitoring and Innovation ka NESFAS, ha ka jingiadonlang ruh u Rev. Jomke Angu, u Rangbah shnong ka Khweng ki bahaing bad ki nongshong shnong.
Ha ka jingiakren bad ka Kong Plantina Mujai kum ka trai jong ka Mei Ramew Café, ka la iathuh, ba ka dei kawei na ki longkmie kaba ieid bad donsap ha ka kam shet jingbam khamtam ki rukom shet kiba long tynrai khlem da khleh ne pyndonkam umphniang hynrei tang da ka um bad ki jingtah jingber kiba la long tynrai, ka la iathuh ruh, ba ki jingbam kiba ka shet mynta ki la nang paw pyrthei na ka jingnang wan jngoh bad wan mad da ki briew kiba ieid ia ki bam tynrai na kylleng ki jylla bad wat na shabar ri.
Ka la iathuh ruh, ba watla ha ki por ba kham mynshwa ka la mad shibun ki jingeh ha kaban sdang ban seng ia la ka dukan lane ka jaka bam kaba tikna namar ka jingbym biang u surok ban poi sha ka shnong bad khamtam ka network mobile, hynrei dei lyngba ka jingiakynduh pat bad ki bor ka NESFAS ba ka la nang iohlad ban pynjanai ia la ka dukan kaba la jer kyrteng kum ka Mei Ramew Café kaba mut ka dukan bam kaba lah ban ioh beit tang ki jingbam tynrai bad kiba la shet kyrpang tang na ki jhur ki jhep, ki dohum bapher bapher, ka jingshet kyrpang ia ki doh kum dohsniang, dohsyiar, dohkha, dohsher bad kiwei kiwei ki jaid doh, ha kaba ka la bynrap ruh, ba ka dap da ka jingkmen ban ioh ruh ia ki lad jinghikai na kane ka kynhun jong ka NESFAS.
“Hadien ka jingbna paidbah halor kine ki rukom shet jingshet jong nga khamtam ha kaban shet ia ki jingbam kiba pher bha bad ka rukom ai ia ki jingbam kiba long itynnad, kumta nga la shah khot ban leit ai jinghikai kylleng kylleng bad ruh wat ban leit shet jingshet ia kine ki jingbam ha ki prokram kiba la pynlong da ka sorkar Meghalaya ha kylleng ki jaka bad ki prokram kiba heh bad nga dang angnud ban nang pynbha ia kine ki jaid jingbam khnang ba ka pateng kan tip kham bha halor kine ki jingbam kiba lah ban ioh beit lyngba ki jhur ki jhep, ki soh ki pai bad ki doh um kiba na ka Mei Mariang”, ong ka Kong Mujai, da kaba bynrap ruh, ba ka dang donkam shuh shuh ia ki lad jingiarap ban pynbit pynbiang ia ki jingdonkam jong kane ka Mei Ramew Café.
Na ka liang u Bah Khrawborlang Wahlang, u nongmihkhmat ka NESFAS, ha ka jingiakren bad ki Nongthoh Khubor, u la pynpaw ia ka jingkmen ban sakhi ba kane ka Mei Ramew Café ka dukan shet jingbam tynrai ka la nang kiew na kawei ka snem sha kawei pat bad mynta hadien shiphew snem ka jingiaid lynti ka trai jong kane ka dukan ka la lah ban pyniar ia la ka dukan bad ruh ban pynbit shuh shuh ia ki rukom shet jingshet jingbam kiban nang khring ia ki paidbah kiba ju ieid ia ka bam tynrai.
U la iathuh ruh, ba ka NESFAS 2011, 2012 ba la leit poi ha katei ka shnong Khweng da ka jingthmu ban pynneh pynsah ia ka jinglong tynrai naduh ka bam ka dih jong ka ri Khasi bad kiwei kiwei ki district bad ha ka jingiakren bad ki nongshong shnong ki la lap, ba kane ka dei ka shnong kaba dang khlain bha ia ka jinglong tynrai, naduh ka riam ka beit bad ka rukom bam rukom dih lyngba ki jingshet tynrai, ha kaba kane ka dukan ki la lap ba ia kane ka dukan la seng hashwa ba ka NESFAS kan poi ha katei ka shnong bad lyngba ka jingiatreilang la rai ban nang pynnang pynjanai ia kine ki rukom bam lane ki jingshet lyngba ki training bapher bapher.
“Na ka liang ka NESFAS kan nang bteng ban nang pynshlur shuh shuh ia kiwei kiwei ki nongshong shnong ban shimti ia kum kine ki kam bad ban pyndonkam ia la ki sap, namar ha kum kane ka pyrthei kyrduh kam kyrduh jam, kane ka kam hi kan long ka jingkyrshan ia ki longiing longsem jong kumba la long lem ia i trai jong ka Mei Ramew Café”, ong u Bah Wahlang da kaba bynrap ruh, ba ngi donkam bha ban pyndonkam ia la ki jingdon jingem kiba ka mei mariang ka la kyrkhu kyrdoh bad ruh ban ri ban sumar ia ka na ka bynta ka pateng kaban sa wan ban nang tip ia la ka tynrai bad ban nang pynneh pynsah ia ka.
