spot_img

Mih ka jingpyrshah ba thmu pynkynriah ia ki Huleng na khlaw ka Ri-lum Garo sha State Zoo

Date:

Share post:

Tura, Jylliew 29: Ki riewshemphang ia ka kam ki mrad, kila pynpaw baka jingpynkynriah ia ki Hoolock Gibbon ne ki Huleng na ka Rescue Centre sha ka Zoo ka long ka kam kaba hap pyrkhat ia bun kiei kiei, kaba hap ban don ka jingpynkhreh kaba kyrpang bad ban shim lypa ia kiba bun ki lad ki lynti ban pynthikna ba kan ym ktah ia ka jinglong jingman jong kitei ki mrad.

Kila ong ruh ba ka long kaba donkam ban shim ia ki sienjam ban pynthikna ba ia ki Huleng kin ym dei ban shim na ki jaka khlaw ban pynkylla pat ia ki kum ki mrad ba ri bad ka long kaba donkam ban pyllait ia ki ba kin im hi sha khlaw.

Ka rai jong ka sorkar jylla ban pynkynriah ia ki Huleng na Sonja Wildlife Rescue Centre sha ka Meghalaya Zoo, kala pynmih ia ka jingpyrshah jong kiba bun ki kynhun ia katei ka jingthmu.

Wat ka Sonja Wildlife Rescue Centre ha Silsotchigre, kaba jngai kumba 35 km na Tura, ka jaka kaba don kitei ki Huleng ia kaba la tyrwa ban rah noh ia ki sha Meghalaya State Zoo, kala pyrshah jur ia kane ka jingthmu namar ka long pyrshah ia ki aiñ hapoh ka ri bad ha ka pyrthei baroh kawei.

“Ka tnad Forest jong ka Meghalaya ka donkam ban pyndap ia katei ka Zoo kaba thylli. Kam don eiei ban pyni sha ki paidbah bad kam shym la don satia kano kano ruh ka jingioh ban pyllait im ia ki mrad. Kumta kila wanrah da ka buit kaba stad ban shim noh ia ki Huleng kiba la ioh pyllait im bad kiba don ha ki jaka set bad ha ka jingsumar ka jong ngi ban pyni paidbah pat ia ki ha ka Umtrew bad ban ia bujli ruh ia ki 4 tylli ki Huleng bad ka Lucknow Zoo bad Guwahati Zoo. Kane lei ka long kaba kham sniew shuh shuh” ong u HURO Programme Founder bad Director, u Florian Magne haba iakren bad Ka Shlem.

“Ngi pynrem jur ia katei ka jingthmu. Namar ba ka long pyrshah ia ki aiñ ha ka ri bad ki aiñ ha ka pyrthei baroh kawei namar ban phah noh ia kitei ki Huleng kaba ngi la ri la sumar sha ka jaka ba kin ïap bad namar ba kan pynjot ia ka projek jong ka ri ha kaba iadei bad kitei ki mrad” la ong u Florian.

U Florian Magne, uba na ri France, ula trei hapoh jylla naduh u snem 2007 bad ula ong ba naduh u snem 2009 kila ioh ban pyllait im ia 16 tylli ki Huleng.

La thaw iaka HURO ha u 2007 bad ka Sonja Wildlife Rescue Centre ryngkat bad ka Sonja Wildlife Conservation Medium English Schools ha u snem 2009 ia kaba la ai jingpule ei.
Ia mynta ka Sonja Wildlife Rescue Centre ka shimkhia ban sumar ia ki Western Hoolock Gibbon kaba dei kaba heh tam ha ka pyrthei ia kaba la khmih da 10 ngut ki briew bad baroh kitei ki kwah ba dei ban pyllait biang ia ki Huleng shapoh khlaw.

“Haduh mynta ka HURO kala dep ban pyllait biang ia ki Huleng shapoh khlaw bad ka sien kaba khatduh kaba kila pyllait ia uwei u Huleng kadei ha u snem 2019 bad ha u snem kaba la lam pat sha ka jingkha ia iwei I khun Huleng ha u snem uba bud.

Ka Dr. Divya Vasudev, Senior Scientist, Conservation Initiatives, ba la leh ia ka jingwad bniah ia ki Huleng ha Meghalaya kala ong ba la pyllait im ia bun tylli ki Huleng, bun na ki la shim na khlaw ban pynlong kum ki mrad ban ri bad kane kadei namar ka jingbym don kano kano ka jingpynsngewthuh ia ka jingleh be-aiñ ban shim ia u mrad uba hap ha ka ‘Schedule I” na ka khlaw bad namar ka jingbym sngewthuh ia kaei kaban ktah na kitei ki jingleh pyrshah iaka jingdon jong ki Huleng.

“Kaba kham kongsan, ka long kaba donkam ban don ka jingiatreilang da baroh ban pynthikna ba ki Huleng ym dei ban shim na ki khlaw ban pynlong kum ki jingri bad kumta ka long kaba donkam ban pyllait im noh ia ki. Ia kum kitei ki jingpynsngewthuh lah ban leh da ka Forest Department bad ki kynhun sengbhalang ba ym dei ban leit shim khnang ia ki Huleng na ki khlaw.

Katba u Dilip Chetry, u Primatologist jongka Aaranyak, ula ong baka jingpynkynriah ia ki Huleng na ka Rescue Centre sha ka Zoo ka donkam ban shim ia kiba bun ki lad ki lynti bad ban long kiba la pynkhreh kyrpang ia ki jingthmu baroh bad ban shim ruh ia kiwei kiwei ki jonglong jingman jong kitei ki mrad.

Uwei na ki riewshemphang ula ong, “Ki Huleng ym dei ban leit kem khnang na khlaw ha kano kano ka dur ruh. Ngi dei ban pynkhlain ia ki jingpynsngewthuh bad jingpynshai paidbah ba ym dei ban buh ia ki Huleng kum ki mrad kiban ri ha ki iing bad dei ban khang pyrshah ban leit kem ia ki Huleng na ki khlaw”.

Sa uwei pat u riewshemphang ula ong ba “Lada buh ia ki Huleng ha ka jaka set, kadei ban long ha ki jaka kiba kyrpang bha, da kaba bud ryntih ruh ia ki kyndon aiñ. Ia ngi kata kadei ka Central Zoo Authority Accreditation.”

“Ngi donkam ban bud ryntih ia ki kyndon kiba kyrpang kumba la leh ha ka pyrthei baroh kawei, ia kaba ia ki Zoo kam dei tang ban shu peit ne sumar ia ka jinglong jingman ki mrad hynrei ban shim shuh shuh ia ki lad ha kaban pynkhlain ha ka jingai jingpynshai bad ban kyrshan ha kaban pynneh pynsha ia kitei ki mrad bad ha ki katto katne ki jaka dei ban kyrshan ruh da ka pisa na ka bynta ban pynneh ia kine ki mrad” la ong u riewshemphang.

Ka Tura Garo Senior Citizens Forum ruh ka pyrshah jur ia katei ka jingthmu ban rah ia kitei ki mrad kiba la don jingma ba duh jait noh na ka rilum Garo bad kila kyrpad ba dei ban pynsangeh noh shi syndon ia kano kano ka jingthmu ban pynkynriah ia kitei ki mrad na ka Rescue Centre.

“Ki kyndon kiba kongsan bad kiba donkam ia ka Central Zoo Authority ha kaba iadei bad ka jingshim bad jingpynkynriah ia ki Huleng da ka Zoo, kidei kiba la lah ban leh ha kiba bun ki khep hynrei ka jinglong ka jaka bad ka suinbneng pat ka lah ban long ka bym biang na ka bynta ki Huleng, lada la pynkynriah noh ia ki sha kawei pat ka jaka. Kumta ka jingthmu ban pynkynriah ia ki Huleng kadei kaba hap ban pynsangeh noh shwa” la ong ka Forum.
Kala ong, shuh shuh ba ki Garo, kila bat ia kitei ki mrad kum kiba kongsan bha naduh ka por jong ki menbarim bajah, kumta kine ki mrad kidei kum kiwei na kita ki jingim kibala rim bha bad ka spah jong ki Garo bad ki mrad kiba shong basah ha ka jaka jong ki longshuwa manshuwa.

“Ia man la uwei pat une u mrad uba don ha ka thaiñ dei ban ialeh ban pynneh pynsah beit namar ba kin lah ban iadei bad kiwei pat ki jait jingthaw kiba don ha katei ka thaiñ” la pynpaw ka Forum.

KA JINGPYNSNGEW NA KA SORKAR:

Ha kaba iadei bad ka jingthmu ban pynkynriah ia ki Huleng, ka sorkar jylla kala pynshai ia ka Sonja Wildlife Rescue Centre, kaba dei ka jaka kaba la treikam la slem bha, hynrei kam dei satia ka khlaw na ka bynta ki mrad hynrei kadei tang ka Rescue Centre kaba ym shim la ioh iaka jingmynjur ne jingithuh na ka Central Zoo Authority hynrei kala buh pat ia kitei ki mrad ha ki jaka ki jongka ka bym pat long kaba bit ba biang bha katkum ki kyndon jongka CZA.

“Shuh shuh, haba ki mrad kila don ha katei ka rukom ha ka jinglong jingman ha katei ka rescue centre bad hapoh ka jingkhmih ki briew mynta la slem bha, kumta kan ym long shuh kaba suk ne kaba jop ban leit pyllait biang ia ki ha ki khlaw ki btap. Ki jingdon jingem hapoh ka Zoo ha Umtrew kidei kiba la ioh iaka jingmynjur bad jingithuh na ka CZA hynrei ka Sonja Wildlife Rescue Centre kam dei satia kaba la ioh jingmynjur ne jingithuh na ka CZA bad ka jingong ba ki Huleng mynta ki don ha ka jaka kaba biang ba kin shong kin sah ha ka Sonja Wildlife Rescue Centre ka long kaba bakla shibun” la pynshai ka sorkar.

Ka sorkar kala ong ruh ba ka Central Zoo Authority (CZA) kala tyrwa ia ka jylla ban pynkynriah ia ki Huleng na Sonja Wildlife Rescue Centre sha kiwei pat ki Zoo kiba la ioh jingithuh bad kiba don ia ki jaka shong jaka sah kiba kyrpang na ka bynta kitei ki mrad.

Share post:

spot_img
spot_img

Popular

More like this
Related

No decision taken by state government to relocate hoolock gibbons: CM Conrad

Shillong, July 1: Chief Minister Conrad K Sangma on...

Leit iakynduh u Co-Chairman ka MSPB iaki Heh Japan ban kyntiew kam ialehkai bad jngohkai ha Jylla

Shillong, Naitung 01 : U Co-Chairman ka Meghalaya State...

Pynshai u CM | Pat rai ka Sorkar ban pynkynrieh ia ki Huleng na Ri-lum Garo

Shillong, Naitung 01: U Myntri Rangbah ka Jylla Conrad...
spot_img