Mana ka ECI ia ki seng saiñ pyrthei ba kidei ban bat ia ka burom haba ai jingkren paidbah & yn leh da kaba tyngeh ia kiba pynkheiñ ia ka MCC

Shillong Lber 02: Da kaba peit ia ki jingjia jong ki jinghiar ki jingai jingkren ha ki kam sain pyrthei ha ki elekshon ba dang shu long, ka Election Commission of India (ECI) ka la bthah ia baroh ki kynhun sain pyrthei ba kin bat ia ka burom bad ban long kiba husiar ha ki jingai jingkren paidbah bad ruh ban kyntiew ia ka jingai jingkren ha ki kam sain pyrthei katkum ‘ki mat’.

Ka Election Commission kala batai ruh ia ki nongai jingkren bad ki kyrtong shaphang ki nuksa ba mynshuwa ia kum kine ki jingpynkhein da kaba pyndonkam ia ki rukom treikam ban kiar na ki kyndon MCC. Ka ECI kan peit ia kano kano ka jingpynkhein ia ka MCC katkum ka jingai jingmut kaba ryntih lang ia baroh ban peit biang ia ki jingai jingpyntip ban pyllait ha kaba iadei bad ka por bad ki kam ha kane ka elekshon ban wan.

Na ka bynta ka elekshon sha ka ïing dorbar thawaiñ LokSabha bad ka elekshon sha saw tylli ki ïing Dorbar Thaw Ain ha ki Jylla, baroh ki bynta bad ki jaka jong ki elekshon kin long ka nongrim ban peit ia ki jingpynkheiñ.

Da kaba pdiang ia ka jingdonkam ban don ka jingryntih ha ka jinglaitluid ha ki jingkren bad ka jingryntih ha ka jingialeh, ka jingai jingmut kala ong, ba ka Commission kala shim ia ka rukom treikam kaba jai jai naduh ki elekshon ba la dep, da kaba khmih lynti ba ka jingai jingmut jongka kan wanrah ia ka jingbahkhlieh da ki kyrtong bad ki nongai jingkren.

Ia ki hukum ba la ai da ka Commission la saindur da ka jingpeit bniah ban pynthikna ba ym don ka jingktah kaba jur ia ki kam khring nongthep vote ban ia kaba tehlakam. Hynrei, ka jingthmu ban peit ia ka jingai jingkren, da kaba pyndonkam ia ki jingai jingtip MCC ha ka rukom kaba ryntih, kam dei ban wanrah ia ka jingsngewthuh bakla ha kaba la leh biang kumjuh ha ki por ban wan. Shuh shuh, ka jingai jingmut kala pdiang ia ka jingkylla ha ki kam Information Technology bad ki rynsan Social Media kiba la wanrah ia ka jingbym shai hapdeng ka por shuwa ka MCC bad ki 48 kynta ba dei ban ym ai jingkren, kaba la wanrah ia ka jingpynsaphriang ia ki jingkyntu ia ki nongthep vote ha ki por bapher bapher.
Ka jingai jingmut ia ki kynhun saiñ pyrthei, ki kyrtong bad ki nongai jingkren :-

• Ym dei ban ai jingkyntu ha ka nongrim jong ka caste/ ki jingsngew pher jaidbynriew jong ki nongthep vote. Ym dei ban pyrshang ia kanokano ka kam kaba pynheh ia kano kano ka jingiapher lane kaba wanrah ia ka jingisih hapdeng ki briew lane kaba wanrah ia ka jingiathud hapdeng ki caste/jaitbynriew/ki kynhun katkum ka jingngeit/ ka ktien ka thylliej.

• Ki kynhun sain pyrthei bad ki nongialam kim dei ban ai jingkren ba ialam bakla ia ki briew khlem da don ka nongrim ha ki jingkren jong ki. Ka jingkren pyrshah ia kiwei kiwei ki seng saiñ pyrthei ne ki nongtrei jongki kiba don nongrim ha ki jingkynnoh bym don nongrim ki dei kiba hap ban kiar.

• Ym dei ban beiñ ia kano kano ka bynta jong ka jingim shimet, ka bym don jingiadei bad ki kam paidbah, jong ki nongialam ne ki nongtrei jong kiwei kiwei ki seng saiñ pyrthei. Ym dei ban kren ha ka rukom ban pynduh burom ia kiba iakhun pyrshah.

• Ym dei ban pyndonkam ia kino kino ki jaka mane Blei ban ai jingkren shaphang ki kam jied nongmihkhmat. Ym dei ban don ki jingkren kiba beiñ ia ka jingiadei jong ki nongmane bad ki Blei bad ym dei ban mana shaphang ka jingpynshitom ha ki Blei.

• Ki seng sain pyrthei bad ki kyrtong kin kiar na ki kam bad ki jingkren kiba ktah ia ka burom jong ki longkmie.

• Ym dei ban pyllait ia ki jingpynbna ba ialam bakla ha ki Media.

• Ym dei ban ai jingpynbna ha ka rukom jong ka khubor.

• Ym dei ban post lane pynsaphriangia ki Social Media Post kiba beiñ ia kito kiba ialeh pyrshah lane ki post ki bym iahap.

Ka Commission ka la kyntu ruh ia baroh ki seng saiñ pyrthei, ki nongialam bad ki kyrtong ba kin bat ia ka Model Code of Conduct bad ki bynta jong ka aiñ. La ban jur bha ba kano kano ka kam kaba pynkheiñ ia ka MCC lane kaba pynhiar ia ka kam khring nongthep vote kan long kaba shah pynshitom da ka Commission.

Katto katne ki rukom pynkheiñ ia ka MCC ba la iohi ha ki elekshon ba la dep ki long kumne harum :-

Ka jingpyndonkam ia ki ktien ki bym iahap pyrshah ia ki nongai jingkren jong kiwei kiwei ki seng saiñ pyrthei

Ki jingkynnoh kiba bakla, ki bym lah ban batai shai, ki bym lah ban pynskhem, kiba bakla.

Ki jingkren ar jingmut kiba ong, ba yn don ka jingpynshitom na ki Blei / jingpynksan ialade.

Ka jingpyndonkam ia ki Social Media Post kiba beiñ ia kiwei.

Ka jingpyni ia ki Social Media Post ha ka rukom bym iahap bad ka jingshisha da kaba thmu ban pynsaphriang ia ka jingialam bakla ne ka jingai ia ka jingtip kaba bakla.

Ki jingpynbna kiba ialam bakla bad kiba mih ha ka rukom jong ki khubor kiba pynthut iaka jingryntih ha ki sngi shwa ban thep vote.

Ka jingkren pyrshah shimet ia ki nongialeh pyrshah bad ka jingkren beiñ ia ki kyrtong jong kiwei kiwei ki seng saiñ pyrthei.

Ka jingai jingtip ki Sorkar Jylla shaphang ki skhim jong ki ha ki jylla ba marjan ha kaba yn long elekshon ha ka por kaba biang bha.

Ki jingpyrshang ban khring ia ki nongthep vote da kaba khot ia ka jingkyntiew kyrteng ban ai ia ki jingkular hapoh ki skhim ki bym don, kaba long kum ka jingai bai sha ia ki nongjied nongmihkhmat lyngba ki jingkular kiba shuthok.

Ka jingpyndonkam ia ka kyrteng jong u kyrtong ban ai jingkren pyrshah ia kano kano ka kynhun jong ki nongjied nongmihkhmat.

Ka Nongrim:-
Ki nongialam jong ki seng sain pyrthei kiba la ithuh kum ki ‘nongai jingkren ba pawnam’ hapoh ka Section 77 jong ka Representation of the People Act, 1951, ki ju ai jingkren ha ki jingialang ba heh. Ka long kaba donkam bha ban peit ia kane namar ka Model Code of Conduct (MCC) bad ki kyndon hapoh ka Aiñ ki iahap iwei ia iwei. Kumta, katba ka don ka jingioh ia ki bynta ba la wanrah hapoh ka Section 77, ki nongai jingkren ba pawnam ki don ruh ka jingbahkhlieh ban bat ia ka burom ha ka por ba ki ai jingkren ha ki jingialang.