Shillong, Nailur 12 : U Myntri Ragbah ka Jylla Conrad K Sangma hynne ka sngi Ba-ar, ula pyntip ba ka Sorkar Jylla kala iakren bad ka Sorkar Pdeng ban pynjynsur ia ka kyndon ba buh 100 hectare ka jaka ba donkam ha kaban ai Prospecting Licence bad Mining Lease, ban tih dewiong hapoh ka Jylla.
Kane kala mih hadien ba ki Kynhun Nongtih dewiong kila dawa ban bishar biang mardor ia ka Standard Operating Procedures (SOP) ha kaban ai Prospecting Licence bad Mining Lease ban tih dewiong ha Jylla.
“Namar ka jingkyrpad jong kiba bun ki kynhun Nongtih dewiong ba dei ban pynjynsur, ngi la iakren ia kane ka kam bad ka Sorkar India. Ka jingiakren kala iaid hynrei ngim pat poi sha u pud ban shim rai tangba kala iaid ha ka lynti kaba dei” ong u Conrad haba iakren bad ki nongthoh khubor.
Ula ong, haba ka Jylla kala iakhun mukotduma ha Iingkashari Supreme Court pyrshah ia ka jingkhangtih dewiong ka NGT, kala don ruh ka jingiakren bad ka Sorkar India.
“Katba kine ki jingiakren ki dang iaid, ka kam jaka kala mih bad ka Sorkar India kala kren shai ba ym dei ban duna ia ka 100 hectare ka Jaka bad kumta ngi sngew ba na ka bynta ka bit ka biang jong baroh bad tang ban lah pyntyllun ia ka kam bad ban ioh sdang noh iaka jingtih dewiong, to ngin nym iabat eh ia kane ka kam 100 hectare ia mynta. To ngin sdang shuwa bad shisien b aka kam kala sdang, ha ka bynta ba-ar ngin sa iakren pat ban pynjynsur ia ka jaka namar ka Sorkar India ha katei ka por, kam kwah satia ban pynduna ia kane” ong u Conrad haba bynrap ba dei namar ka jingkwah ban lah pynsdang noh iaka jingtih dewiong, ka Sorkar kala mynjur ia kane ka kyndon ka Sorkar Pdeng.
Haba pynpaw ba ka case jong ka Meghalaya ka dei kaba iapher bha na kiwei pat, u Conrad ula ong ba ka Jylla kala mad ia shibun ki jingeh ban lah ha kaban shim rai tang namar ka jinglong pher ha ka rukom bat khyndew.
“Ha kiwei ki Jylla, ka Sorkar ka dei ka trai jong ki jaka puta, ka Sorkar ka long trai ia ki par bad ka aiwai sha ki shimet hynrei hangne pat ki riew shimet ki long trai ia ki jaka bad mynta ka Sorkar ka shu long tang ka agency ban shu aiwai ia ki sha kiwei pat ki briew ba kin tih ia u mar” ula ong.
“Mynta ka Sorkar kan hap ban pynkylla ia ki Rule kat kum ka Meghalaya Land holding System (ain bat khyndew) hangne bad dei hangne ba ka jingeh ka mih. Hynrei watla katta, mynta ngi la don ha ka khep kaba ngi la lah ban pynbeit ia kane bad dei kane ruh kaba la pynshimpor ia kiei kiei baroh. Hynrei kumba ong, baroh ki jingtrei shitom kila sei ia u soh ba thiang bad nga kyrmen ba wat kane ka 100 hectare ruh yn sa lah ban pynbeit noh” ula bynrap.
Nalor kane, u Myntri Rangbah ula pyntip ba ka Mining Plan ban ioh sdang ia ka jingtih dewong da ka jingstad saian kala don ha ka khep ba khatduh ban ioh ia ka jingmynjur na ka Sorkar Pdeng.
U pyntip ba ki Mining Plan jong ki 4 tylli ki Agency kiba la dep ioh ruh ia ka NOC na ka Sorkar Pdeng, kila ioh mynta ia ka jingmynjur.
“Ngi khmih lynti ba kine ki Mining Plan kin ioh noh ia ka jingbit ba khatduh. Ngam lah ban kynmaw ia ka Agency la ka dei ka IBM ne ka CMPDI-hynrei kawei na kine ki Ahency hadien bala pynthikna ba ia ka jingshimwai jong ki la dep ban mynjur, ka mining plan ba kila aiti kan sa lait noh bad nga khmih lynti ba tang da ki taiew ne bnai, ngin sa iohi ia ki kam ki ban sa sdang” ula ong.
