Guwahati, Naitung 30: Ka Jylla Meghalaya kala sakhi ha ka sien kaba nyngkong eh ia ka jingkhaii ia u dewiong uba la tih da ka jingstad saïan ne Scientific Mining hynne ka sngi Palei.
Ar tylli ki trok kiba kit ia u dewiong, kawei kaban leit sha Bihar bad kawei kaban leit pynpoi sha Uttar Pradesh, ha kaba la pynlong ia ka jingialang ha 17th Mile, Byrnihat, hajan Guwahati, kaba u Syiem ula kaweh ia ka lama kum ka jingpyllait ia kine ki trok ban sdang ia ka jingkhaii ia u dewiong.
Une u dewiong udei uba la wan na ka jaka tih dewiong ha Saryngkham-A ha Byndihati jong ka East Jaintia Hills, kaba la pyniaid da u Bah Dapmain Shylla. Ia kane ka jaka tih dewiong la plie da u Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K. Sangma ha ka 17 tarik u Lber, kadei ka jaka tih dewiong kaba nyngkong eh ha ka jylla ban sdang ia ka Scientific Mining.
Ki heh ophisar kila ong, kane ka sienjam kadei kaba la khmih lynti ban pynduna ia ka jingshaniah jong ka ri India ba wanrah ia u dewiong na shabar ka ri.
Kane ka jingseisoh kala urlong kadei hadien ba kala don ka jingiasoi ia ka jingiateh kular ha u bnai Kyllalyngkot 2024 hapdeng ka Sorkar India bad ki 3 ngut ki nongtih dewiong ka jylla Meghalaya. Ka long ruh kum ka lynnong kaba thymmai hadien ba ka National Green Tribunal (NGT) kala khang pyrshah (Ban) ha u snem 2014 ia ka jingtih dewiong da ki thliew khnai ka bym long katkum ka jingstad saïan ne Unscientific Rat-Hole Mining, da kaba kdew ba ka don ka jingma ia ka jingshngain bad ka jingktah ia ka mariang. Kane ka jingshah khang pyrshah, kala lam sha ka jingeh kaba khraw ia kiba bun ki longiing bad ki paidbah kiba donbynta ha ki kam kiba iadei bad ka jingtih bad jingkhaii ia u dewiong hapoh ka rilum Jaintia, ia kane ka jingkhang pyrshah la weng noh ha u snem 2019 hadien ba ka jylla kala leit ban mudui da ka mukotduma ha ka iingbishar kaba ha khliehduh ka ri ka ban ailad ban sdang ia ka jingtih dewiSupreme Courtong da ka Scientific Mining.
Ki nongkhaii ka thain kila pynpaw ia ka jingkyrmen ba kane ka sienjam kan kyntiew ia ka ioh ka kot jong ka thain bad kan wanrah ruh ia ka jingkhuid jingsuba ia ka rukom treikam ha ka thain. La bun snem kala jur bha ka jingkhaii tuh ia u dewiong, ha kaba ki nongkhaii kila shah dawa ban siew T.3 Lak sha ki riewsniew ne ka “goonda tax” ban pynkit ia u dewiong na Meghalaya, Assam, West Bengal, bad Bihar. Hynrei da ka rukom treikam kaba thymmai kaba kyrshan da ki kot ki sla ka GST kiba long ain, la khmih lynti ba kane kan pynduhjait noh ia katei ka jingshah dawa pisa.
Hashwa jong ka jingshah khang pyrshah (Ban), ka jylla Meghalaya kala pynmih khajna man la ka snem haduh T.700 na u dewiong. Kumba long mynta, ka Sorkar Jylla bad ka Coal India Limited kala thung ia 12 ngut ki Leaseholders ban sdang ia ka jingtih dewiong da ka jingstad saïan, kaba ki ophisar kila pynpaw ba kane kan iarap ha kaban tehlakam ia ka jingtih be-aiñ ia u dewiong bad ban pynthikna ba kan don ka rukom pynneh pynsah ha kaba iadei bad ka jingtih ia u dewiong.
