Nongstoiñ, Naitung 7: Ki їew ki hat ki dei ki jaka ba ki paidbah na kylleng sawdong ka ri lum Khasi bad Jaintia, ki pynlong kum ki jaka kamai kajih, khaїi pateng bad їadie їathied bad ki dei ruh ki thymmei kiba kyntiew їa ka їoh ka kot jong ki paid nongshong shnong.
Ha West Khasi Hills District ki don ar tylli ki їew khappud kiba la don naduh ka por hyndai hynthai, kum ka їew Kamarimura ha Malangkona, kiba ha kine ki sngi la khot noh ka їew Joypur.
Ha ki por mynshuwa, kane ka iew ka hap ha ka jingpeit jong ka hima Nonglang sirdarship, hynrei na ka daw ba kam shym la їoh їa ka jingithuh na ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) kum ka їew jong ka hima, ka la long ka їew kaba ka Meghalaya ruh kam lah ban kam trai bad ka Assam ruh kam lah ban kam trai.
Dei tad ha u snem 2023 hadien ba ka sorkar Meghalaya bad ka sorkar Assam ki la їa pynbeit їa u pud u sam, ba katei ka їew ka la hap pura shapoh u pud u sam jong ka jylla Assam.
Ha ki snem ba mynshuwa, ym ju don briew ha ki sngi pohїa ha katei ka jaka lait noh tang ha ka sngi thoh dieng, bala pynlong sngi їew ba ki nongkhaїi na kylleng ki jaka na Assam bad na West Khasi Hills ki poi ban ia siew ia tda.
Kum ban pynkynmaw ba dang ha kine ki khyndiat snem ba ka jingїakhih ban dawa pynbeit noh їa u pud u sam, sorkar Assam ka la shimkhia bad pynsted bha ban shna їa ka surok na katei ka їew shaduh Umshiak ter ter haduh ban da їakynduh bad ka surok bah na Hahim sha Boko, namar khnang ba kan їoh lad ban pynthikna ba kitei ki jaka ki dei kiba hap hapoh ka Assam, namar ba u maw pud jong ka hima Nonglang Sirdarship u don kham shakhmat kumba sanphew mitar ei ei na ka їew Kamrimura.
Ka їew Hahim ruh ka dei ka їew khappud kaba hap ha kajuh ka rukom kum ka їew Kamarimura, hynrei haba pyrshang ban wad jingtip bniah ym shym lah shuh ban pynthikna. Tangba katkum ki jingїathuh khana jong ki riew tymmen, la ong ba ka kyrteng Hahim ka dei ka ktien jong ki Rabha katba ha ka ktien Khasi pat haduh mynta mynne ki dang khot ka їew Byrhat.
Namar ba ym shym la don ki nongsynshar hima kiba kam trai їa katei ka jaka ha u juh u snem 2023, ka їew Hahim kaba hap ha ka Hahim sector kaba kynthup ruh їa ka Gizang reserve forest kaba don shaphang sepngi, ka la hap pura hapoh u pud u sam jong ka jylla Assam, ha kaba ka Assam ka la dep buh ruh da ka ktem pulit ha shilliang ka wah Tyrsung, ha syndah bad ka shnong Athiabari la bun bun snem.
Ha katei ka їew naduh hyndai ki briew naduh Maharam kata na Mawkyrwat, Nonglang, Mawten, Mawlangwir, Rangthong Rangblang, Sangriang bad kiwei kiwei ki jaka ki mih ha ka sngi u Blei dang step phyrngap, ki їaid da ka kjat haduh ban da poi ha ka shong Langja ynda la kem dum bad ki sah miet ha katei ka shnong.
Ha ka step sngi nyngkong pat ki mih na ka shnong Langja bad ki poi ha Hahim ynda la nohphai ka sngi bad bun ki rangbah kiba leit sha katei ka їew, ki dei ki nongkhaїi masi, ki thied їa ki masi lyngraw kiba la dap kumba ar lai haduh saw snem na ki shong Khasi, ki їalam sha Hahim bad na Hahim pat ki thied sa їa ki masi lur ki bym long shuh ban pyntrei , ki masi kynthei ruh kumjuh bad pynpoi їa ki sha Nongstoiñ , їew Mawkyrwat haduh Mawsynram naka bynta ban shoh doh.
Ki don pat kiba leit sha katei ka їew kiba shalan їa ka khi, makhon, riewhadem, sohmynken, phan bad kiwei kiwei. Nalor kata katkum ka jingїathuh jong ki riew tymmen la ong ba ka ktien Byrhat ka dei ka ktien Maram paka, namar ka ktien Byr kamut syrїem lane la jan їadei, tangba kam pat long thik kumba ka dei ban long hat ka mut ka їew, namar їa ki їew kiba don ha khappud bad ka Bangladesh la tip kum ki hat namar ba ki ba leit sha kitei ki їew ki la khleh lang bad dkhar bad Khasi.
Dei halor katei ka nongrim ba ki Khasi ki khot їa ka їew Hahim ka Byrhat namar kiba leit ha katei ka їew ki їakhleh lang Khasi, Garo, Assamese, Rabha, Boro bad kiwei kiwei ki jaitbynriew.
Katkum ka jingkynmaw ki riew tymmen kiba na Mawkyrwat kiba dei ki nongprat lynti ban leit shaduh Byrhat, ki dei u Parad (L) Bamon Ïawphniaw na Mawmerang, u (L) parad Lorai Lyngdoh na Nonglang u kpa jong u (L) bah Silvester Kharlyngdoh Deputy Commissioner barim ka West Khasi hills,u (L) parad Charai Lyngdoh, u (L) Rohin Lyngdoh na Nonglang bad u (L) parad Shondro Nongsiej na Nonglang West Khasi Hills, u bah Klipshon na shnong Kriangrin bad bun kiwei kiwei ki riew tymmen.
Ki longkmie pat kiba la ju leit lang sha katei ka їew Byrhat ki dei ka (L) Meirad Miri Wanñiang, (L) Meirad Kyrhon Wanñiang, (L) Meirad Pheri Marweiñ , ka (L) Meirad Trikly Wanñiang, ka (L) Meirad Konti Snaitang bad kiwei kiwei na Nonglang West Khasi Hills ryngkat ki riew tymmen na ka shnong Langja kum u (L) Parad Kidwer, (L) parad Phangsingh, (L) parad Raimon, (L) meirad Twinsy Syiemlieh bad kiwei kiwei.
