Shillong, Nailar 15 : U Myntri Rangbah ka Jylla Conrad K Sangma ha ka jingkren rakhe ia ka Independence Day, ula pruid dak shano ka Jylla kan poi ha u 2032- ha kaba ki samla kin kiew shaphrang ha ki jaka treikam ha kylleng ka pyrthei katba ki dang sengkam hala iing, ki nongrep ki die ia ki marrep sha ki iew ka pyrthei, ki nongialehkai kin wanrah ia ki takma na ki Olympics bad ki kynthei kin long ki nongialam ha ka jingim ba man ka sngi.
Haba kren ha ka jingrakhe ia ka Independence Day ba 79 jong ka Ri ha JN Stadium, u Conrad ula ong ba ka Jylla ka don ha shiteng lynti ha ka jingiaid jong ka ban kynjoh ia ka thong u snem 2032, bad ka jingkiew haduh mynta ka ai ia ka daw ba ngin don ia ka jingkyrmen ia ka lawei.
“Ngi la trei da ka jingminot bad jingaiti lut ban pynthikna ba ki kam pynroi ki poi sha man ki kyndong kynshrot jong ka Jylla bad ai jingmyntoi ia baroh ki nongshongshnong. Nga ai khublei shibun eh ia phi iwei pa iwei namar ka jingiai kyrshan bad iatreilang bad ka Sorkar” ula ong.
U Myntri Rangbah ula ong ba ka GDP jong ka Jylla kala nang kiew na ka T.30,000 klur ha u 2018 sha ka T. 59,626 klur ha u 2025, ka jingkiew ka 10% ba neh kumjuh la lai snem kynthih hadien ka khlaw covid-19.
“Ngi dei ka Jylla kaba wan ba-ar napdeng ki Jylla kiba kiew sted bha hapoh ka Ri India, kaba bud hadien ka Tamil Nadu” ula ong haba ai burom ïa ka jingïaishah, ka jingplan kaba da bishar bniah, bad ka jingïatreilang jong ki nongshong shnong.
Ka jingkiew jong ka Meghalaya ha ka dor ka mur ka long 9.66% na ka bynta u snem 2024-25, haba nujor ia ka 5.1% ha u 2018 ha ka por ba shimti ka Sorkar MDA ia ka bor synshar. “Ngi la poi ha shiteng lynti ha ka jingiaid lynti ba 15 snem jong ngi naduh u 2018 haduh 2023” ula ong, haba pynpaw ba ha ka wat ban wan, ngin sa iohi ba ka GDP kan kiew arshah biang sha ka T.1.4 lak klur.
Ka jingsuk ha ki jaka khappud
Ka jingiaid ki kam ban pynbeit noh ia ka jingiakajia pud bad ka Assam kynthup ka jingpyndep ban pynieng ia ki mawpud ha ka thain Hahim lyngba ka MoU. Ka Justice reform ba kynthup ia ka jingai jinghikai ia ki Pulit, ki nongiasaid ain ad ki Judge hapoh ka Ain kam bymman ba thymmai bad ka jingbuh ia ki mobile forensic van ha man ki District.
Ka jingpynkylla dur ia ki jaka sor bad nongkyndong
Ka Sorkar kala mang T.14 klur ban nang pynwandur ia ka Iewduh ha Shillong bad pynkynriah ruh haduh 407 ngut ki nong shong dukan madan na Khyndailad sha MUDA Complex ha ryngkat ka jingiarap song pisa. Ka New Shillong kala sakhi ia ka jingroi sted ki kam pynroi da ka jingwan ki project kum ka IT Park phase-II, Unity Mall bad ka Heliport.
Ha ka rep ka riang, ka Sorkar kala ai jingiarap kumka grant ba T.22 klur sha ka karkhana pynmih jynshop ha Ri-Bhoi, ka ban pynmyntoi ia palat 7500 ngut ki nongrep sying ba kin lah shalan ia ki mar. Ka jingiarap ban pynioh ia ki iew lyngba ka CM Asure Programme kala pynioh mar T.44,000 sha ki 15,000 ngut ki nongrep synsar. Ki prokram hapoh ka CM Farm+ kila nang kyntiew ia ka jingpynmih ia ki marrep kum u shynrai, tit bad u sohtrun.
Ki Kynthei bad ki Samla kum ki nonglam khmat
Ki SHG jong ki Kynthei kila kiew na ka 6000 ha u snem 2018 sha ka 53,000 mynta, bad haduh 40,000 ngut ki dkhot kila kamai palat T.1 lak ha ka shisnem. Ka jain Ryndia dang shen kala ioh ia ka GI tag.
Ki jingshna ia ki madan ialehkai kala nang bun, bad ka jingshna ia ka football stadium ba hehduh ha India ka dang iaid mynta ha New Shillong. Ka Meghalaya kan pynlong a ka 39th National Games ha u 2027, da ka jingbuhthong ban ioh khur haduh 50 tylli ki takma bad ban pynmih ia ki nongialehkai kiban long kiba nyngkong eh ban mihkhmat ia ka Ri sha ka Olympics hapoh u 2032.
Ka jingsengkam, ka kam jngohkai bad ki sap treikam
Ka PRIME bad CM Elevate programme kala ai jingkyrshan ia ki hajar hajar ngut ki samla ba sengkam sengjam lajong. Palat 800 tylli ki homestay bad ki tourism circuit ha ki jaka jngohkai kum ka Mawsynram bad Nongkhnum kila lah ban aikam aijam ia ki trai shnong. Ka jingai jinghikai ia ki sap treikam kala iaid shaid shaid bad palat 30,000 ngut ki samla kiba ioh ia kine ki jinghikai bad bun ruh kila iohkam shabar ka Jylla bad ka Ri.
Ka Koit ka Khiah bad ka Pule ka Dangle
Ka jingiap ki longkmie ba kha khun kala hiar da 51% bad ka jingiap ki khunlong kala hiar da 37% naduh u 2020 lyngba ki sienjam bala shim da ka Sorkar kum ka MOTHER program bad ka jingnang pyniar ia ka jingtreikam jong ka Health Insurance hapoh ka MHIS. Kumba 2,500 ngut ki doktor la dep ban thungkam haduh mynta.
Ki jingtei ha ki iingskul mynta ki kynthup ia ka jingpynpoi bording elektrik, ka jingpynioh ia ka umbam umdih kaba khuid bad ka jingai ia ki library ha ki hajar tylli ki jaka pule. Ka Higher Education kala nang kiew da ka jingseng ia ka Captain Williamson Sangma State University bad ki Degree College ba thymmai ha kylleng ka Jylla.
Ki lad pyniasoh
Ka jingpyniasoh surok ha Jylla kala nang kiew na ka 10,000 Km sha ka 14,000 km tang ha kine ki shiphew snem. Ka Umroi Airport runway yn sa nang pynheh ban lah hiar ki liengsuin kiba heh.
Haba ban biang ia ka “Mission 10”- ka jingkut jingmut ka Sorkar naduh ka lad pyniasoh sha ka koit ka khiah-u Conrad ula kyntu ia ki nongshongshnong ba kin iai don ia ka jingkyrmen katba ka Jylla ka dang jam sha ka bynta kaba ar jong ka jingiaid lynti ban kynjoh ia ka thong 2032.
Ula pynkut da ki pharshi ha ka ktien Khasi, Pnar bad Garo : Ka Bhalang ka Imlang, Tip Briew Tip Blei bad Bijagita ma.dime, na.tik gita skonge (ryngkat lang kum ki ngap, ryngkat lang kum ki shymprong).
