Kynthoh u Myntri | Lah ban dei u lapbah ba jah u dewiong palat 4000 metric ton na Jylla

Shillong Naitung 28: U Myntri ka tnad Excise u Bah Kyrmen Shylla hynne ka sngi Nyngkong, ula ong ba ka lah ban dei na ka jingther u lapbah ha ka jylla ka daw kum ka daw halor ka jingjah jong u dewiong uba palat ia ka 4,000 metric ton, kumba la kdew ha ka 31st Interim Report kaba la aiti da u Justice (Retd) BP Katakey hakhmat jong ka Meghalaya High Court dang shen.

Katkum ka jingong ka jongu, ba lehse namar ka jingjur slap ha ka jylla ka lah ban dei ka daw ba u dewiong ula shah rah noh ha ka um bad kane kala buh ha ka jingeh ban lap la katei ka jingjah u dewiong kadei kaba la leh da ka bor mariang ne namar ka jingleh da ki kam kiba be-ain.

Ha ka 25 tarik u Naitung, ka Meghalaya High Court kala bthah ia ka jylla ban leh da kaba tyngeh ia ki briew ne ki ophisar sorkar kiba dei khmih ia ka kam halor ka jingjah klep jong u dewiong (palat 4000 metric ton) na ka shnong Rajaju bad Diengngan bad ban buddien ia ki briew kiba donkti ha kaban rah be-ain.

“Ngam pyrshang ban pynshisha ialade ne na ka bynta ka jylla. Nga shu kwah ban pynkynmaw ba ka Meghalaya kadei kawei na ki jylla kaba jur slap bha bad (namar kane) kaei kaei ruh ka lah ban jia. Lada phi kynmaw ba kala don kawei ka jingkynnoh kaba la kdew ba dei namar ka khyndew bad namar u slap ha Meghalaya kala mih ka jingshlei um ha Assam bad khamtam ha East Jaintia Hills, baroh ka um (na ka district) ka leit sha Bangladesh. Phim lah ban tip, namar ka jingslap u (dewiong) lah shah rah noh. Kum katei ka lah ban jia bha namar ba ka jylla kadei kaba jur ka jingther u lapbah” ong u Bah Shylla haba iakren bad ki nongthoh khubor.

U Myntri ula ong, ba ym da don than ia ki jingtip kiba lah ban pynshisha la katei ka jingjah kadei namar ka jingdon jong ka jingleh buittuh ne kaba la leh da ka bor mariang.

“Hynrei wat la katta ruh ngam lah ban ong. Ngam lah ban shu kynnoh tang ia u slap. Ka lah ban dei ne ka lah ban ym dei ruh. Ngam don shisha ia kino kino ki jingtip bad nga ban ong la ka don kano kano ka jingleh kaba be-ain hynrei namar ba kila don ki bor khmih kiban khmih ia kane, kam dei ban don kano kano ka jingleh kaba be-ain ha kaba iadei bad ka jingtih bad ka jingkit ia u dewiong. Dei ban leh katkum ki kyndon jong ka ain” ula ong bad ka bynrap “Kane kadei kaba nga sngew bad ka jingioh ia ka jingslap jur ka long kaba eh ban ong la kadei ba la shah rah noh ha u slap ne kadei kaba la shu rah da kaba be-ain”.

Halor ka jingkynnoh ba kala don ka jingtih bad ka jingkhaii be-ain ia u dewiong ha ka jylla, u Bah Shylla ula ong ba kam don kano kano ka sabut kaban pynthikna ia kitei ki jingkynnoh bad ka bynrap ba ki don bun ki tnad kiba don ia ka jingkitkhlieh ban tohkit ia kitei ki jingkynnoh bad ban pynshisha da ki sabut.

“Hynrei nga ngeit ba ki briew ki jong ngi, lada kadei na ka bynta ban kamai jakpoh ki lah ban leh da ka lynti kaba be-ain lem kumta ym don mano mano ruh kiba kwah ban leh da ki lad kiba be-ain kaba lah ban ktah ia ka jylla ne tang ban shu sngewtynnad kin ym leh ia kano kano kaba be-ain” ula ong.

U Myntri ula pyntip ba ka jingpynbna ka sorkar ban sdang ia ka jingteh dewiong da ka jingstad saian ne Scientific Mining kadei kaba lah da pdiang da ki paidbah bad kin ym donbynta eiei ha ki kam kiba be-ain kaba lah ban shah khring ha ki ain ki kanun.

“Nga ngeit ba ki briew ki jong ngi kin ym leh ia kum kitei ki kam kiba be-ain namar ba ki lah kmen khamtam halor ka jingpynbna jong u Myntri Rangbah ha kaba iadei bad ka Scientific Mining ha kaba ngi baroh ngi lah ia kmen bad ngi baroh ngi kwah ban iohi ia ka jingsdang noh ia ka jingtih dewiong da ka Scientific Mining, kumta nga ngeit ba ki briew ki jong ngi kin ym leh eiei, ia kaba ka iingkashari ne ka ain kan ioh ia ka lad ban kdew kti pyrshah ia ngi” ula ong.

Ha kaba iadei bad ka jingmad jingeh ha ka leit ka wan namar ka jingshna ia ka Surokbah National Highway (NH-6), u Bah Shylla ula iohi ia kane ka jingshna ia ka surok bad ka jingmih ka pum-pum bad ki lyngkhot lyngkhai kadei ka dak jong ka jingroi jong ka jylla.

“Nga da iaroh shisha ia ka sorkar kaba la shim ia ka sienjam ban wanrah ia ka roi ka par ha ka East Jaintia Hills bad ha kiwei ki bynta jong ka jylla jong ngi. Ia mynta hi, ka long kaba eh hynrei ha kaba kut, hadien ba la pyndep lut ia kiei kiei baroh, ngin sa klet lut ia kitei bad ngin sa kmen ia ka jingmyntoi kaba ngi ioh na ka roi ka par kaba la wanrah da ka sorkar” ula ong.