Shillong Nailur 08: U Myntri ka tnad jngohkai Bah Paul Lyngdoh ula kyntu ia ka All Khasi Meghalaya Tourist Taxi Association (AKMTA) ba kan iakren shuwa bad ka kynhun na Assam hashwa ba kan iaid shakhmat bad ka rai ban khang ia ki kali tourist kiba nabar ban leit sha ki jaka jngohkai kiba don ha Meghalaya.
Kane kala mih shi sngi hadien ba ka Tourist Transporter Association of Assam (TTAA) kala byrngem ba ka United Body of the Transporters ka Assam ka lah ban pynsangeh lut ia ka jingkamai kali sha ka jylla Meghalaya lada ka AKMTA ka khang ia ki kali na Assam ban leit sha ki jaka jngohkai kiba don ha Meghalaya.
Haba iakren bad ki nongpathai khubor hynne ka sngi Nyngkong, u Bah Paul haba kdew ia ka jingpynpaw jong ka TTAA ula ong, “Kane ka long thik ia kaei kaba nga lah dep ban maham ha ki por kiba la dep ba kano kano ka jingleh ka jong ngi kan don beit ka jingshah pynphai kylla. Ngi im ha ka pyrthei kaba ngi hap ban ia shaniah mar kylliang”.
“Ngi lah iakren bad kine kiba donbynta kynthup ia ki kynhun jong ki nongniah kali bad sa shisien, ngi khot bad kyntu ia ki ba kin sngewbha ban iakren bad ki kynhun kiba na Assam” ula ong bad ka bynrap “Mynta haba phi don ia kino kino ki mat kiba iadei hapdeng ka jylla Meghalaya bad ki jylla kiba marjan, la shim ba kan long kaba biang bha lada phi iakren bad kiba na kawei ka jylla ruh. Lada ka KSU ka don ia kano kano ka mat ha Assam, ka iakren bad ka ASU kumta ngi khmih lynti ba kitei ki kynhun ruh kin iakren bad ki kynhun kiba na Assam kiba iadei lang ha ka juh ka kam khaii pateng”.
Haba kylli la katei ka jingthmu ban khang pyrshah (ban) kadei kaba be-aiñ, “Kawei ka long la ki don ia ka national permit ne ka permit ban kamai ha ki 3 tylli ki jylla ne palat, kiba bun hi ki don ia ka national permit ne ka permits kaba kynthup ia ka Assam, Meghalaya bad Arunachal Pradesh. Kum ki nongpathai khubor, nga kwah ban pynshlur ban wad ia ka jingshisha ban lap la kitei ki seng kidei kiba la dep rejistar bad ki don ia la ka jaka treikam. Hato ki don ne em ia ka ophis treikam? Ka long ruh kaba kongsan ia ki ban rejistar ialade ha ka tnad Transport. Hato kila pyndep ia katei?.
Ula ong ruh ia ka AKMTA, “Mynta shwa ba phin dawa eiei na ka sorkar jylla, la kumno kumno dei ban bud ryntih ia ki katto katne ki bynta kiba donkam katkum ka ain jong ka jylla.
U Myntri ula pynshai ba ka jinglong jingman hapdeng ka Sikkim bad ka Meghalaya ka iapher namar ka jinglong jingman jongki jaka kum ka Transit State ha kaba bun tylli ki kali ki hap ban iaid lyngba ka Meghalaya bad ki nongjngohkai ki ju wan ruh sha ka jylla. Ula kdew ba ka Sikkim kadei ka jylla kaba kut, kaba don ia kiwei pat ki bynta.
“Ka Meghalaya kadei ka ‘transit state’, kaba mut ba kiba bun ki kali kiba lyngba ka Meghalaya bad shi sien ba kala dei ka transit point, ka mut kam long kaba kongsan ia kata ka kali ban pynkut ia ka leit ka wan ka jongka hapoh ka jylla Meghalaya. Ki don ruh ki nongjngohkai kiba leit sha kylleng ki thain shatei lammihngi, kiba mih na Kaziranga sha Shillong ban leit sha Sohra bad nangne ban leit sha Silchar. Kumta kine ki nongleit nongwan kiba leit na kawei ka jylla sha kawei pat” ula ong.
Ula bynrap ba “Kane ka jingpyrshang kan ialam bakla da kaba ong ba la khang pyrshah ia ki tourist taxi kiba nabar ban leit sha Sikkim… phi lah ban wad hi dalade ba bun ki kali kiba na West Bengal ha ka jingshisha kila leit ialam ia ki nongjngohkai sha Sikkim.”
Halor ka jingkynnoh ba bun ki nongniah kali kila leit ban aiti noh ia ki kali PRIME, namar ka jingbym lah ban siew ia ka ram, u Myntri ula ong “Mano mano ruh ki lah ban pynmih ia kano kano ka jingkynnoh hynrei katba ngi dang iakren, ka don ka jingduna jong ki kali kiba kit bad ialam ia ki nongjngohkai sha ki jaka jngohkai ki bapher bapher.
“Mynta ka jubab kaba suk bha, kaba nga lah ban ai ia ka Association lyngba ka jong phi bad ia ka kynhun ka long ba phim dei ban klet ba phi don ia ki kabu kiba biang bha kum ki trai shnong. Shisien ba phi dei u trai shnong, kaei ka jingeh ban pyniadei bad ki homestay, resort, hotel. Iakren bad ki, iatreilang bad ong ia ki ba don 6 tylli ki kamra bad ha kano kano ka por ba phi don ia ki nongwankai, ngin wan ialam ma ngi ia ki sha ka homestay jong phi bad ha kawei pat ka liang, phi lah ban pyndonkam ia ngi ba ngin ialam ia ki sha ki jaka jngohkai. Kan don jingeh aiu ban leh ia katei. Kadei ka lad kaba suk tam ban pynbeit kaba nga lah ban ai. Phi shu kit ia ki nongleit nongwan na Guwahati, na Airport ne na Train station, don ia ka jingiateh kular bad ki briew kiba pyniaid ia ki homestay, ong ia ki ba phin wan ialam ia ki briew ban sah bad na ka liang ka jongki pat kidei ban pyndonkam ia ka jingshakri ka jongki ban kit ne ialam ha kylleng ka jylla Meghalaya. Kaei ka jingeh ban leh ia ka tei? Balei ba ka sorkar kan leh ia katei na ka bynta ka jongki? ula ong shuh shuh.
Na ka liang u Commissioner & Secretary uba khmih ia ka kam jngohkai u Bah Cyril Diengdoh ula ong ba ka tnad kala lum la bunsien ia ka jingialang bad ka AKMTA bad ka dang wad ia ki lad ki lynti kiba biang tam.
Ula pyntip ba kawei na ki lad kaba kila shimkhia kadei ban pynduna noh ia ka jingshim ia ka bai pynieng kali jong ki kali na Meghalaya ha Guwahati Airport bad kane kan iarap ia ki.
U Bah Diengdoh ula pynshai ruh ba yn sa pynheh bad pyniar ia ka Shillong Airport, kane kan kyntiew ia ka jingwan beit ki nongjngohkai sha ka jylla bad kane kan kyntiew ia ka kam jngohkai. Ia kane la khmih lynti ba kan wanrah shuh shuh ia ki nongjngohkai sha ka jylla kaban ai jingmytnoi ia ka ioh ka kot jong ka jylla.
U Commissioner ula banjur halor ka jingiar jong kane ka mat, kaban kynthup ia baroh kiba donbynta lang ha ka kam naduh ki trai jong ki homestay bad ki kynhun na ka jylla. Ula banjur ia ka jingdonkam ban long kiba phikir bad ban iadonbynta bad baroh ki kynhun ban wad ia ka lad kaban long kaba biang bad kaba long hapoh jong ka aiñ.
U Bah Diengdoh ula maham ba kano kano ka rai kaba shim khlem da pyrkhat bha ka lah ban pynmih ia ka jingeh kaba khraw kynthup ia ka jingshah mudui sha ka iingkashari. Ula banjur ia ka jingdonkam ban don ia ka jingpynbeit kaban ryntih na ka bynta baroh kiba donbynta lang ha ka kam bad ka pynthikna ban bud rytnih ia ki kyndon aiñ.
“Kila don kiei kiei kiba ngi lah shimkhia, kam dei ba ngi lah kyntait ia ki mat jingdawa. Kano kano kaba hap hapoh u pud u sam kaba lah ban leh, ngi kyrmen skhem ban gin lah ban pyntreikam ia ki hynrei kane ka donkam shwa ban pyndonbynta lang ia baroh bad ban khmih bniah bha namar ba kadei ka mat kaba lah ban shah ktah kylla ia ngi ha ka rukom kaba jur bha namar ba ki paidbah ka Meghalaya ki leit sumar sha Guwahati, Airport ne Railway station,” ongu Bah Diengdoh.
“Kumta ngi hap ban peit ha baroh ki liang, hashwa ba ngin shim ia kano kano ka rai bad kano kano ka rai kadei ban iaid katkum ka ain, ka hap ban long kaba shongaiñ namar lada ngi shim ia kano kano ka rai ka bym biang bad kaba lah ban pynphai kylla da kiwei pat, ki lah ban leit mudui pyrshah ha ka iingkashari kumta ngi hap ban long kiba pyrkhat bha” ula ong.