Shillong, K’lyngkot 16 : Saw ngut napdeng ki 17 ngut ki Nongtih par kila ap mynta ban ioh satang ia ka Lisen tih noh ia u dewiong kat kum ka stad saian (scientific mining) ha Meghalaya hadien ba ka Sorkar Pdeng kala ai jingmynjur ia ki Geological Report (kaiphod ia ki jinglong ki jaka ba don ki par) jong ki.
Haba pyntip ia kane sha ki lad pathai khubor hynne ka sngi nyngkong, u Myntri Rangbah ka Jylla Conrad K Sangma ula pyntip b aka Ministry of Coal haba khatduh, kala ai da ka jingthoh sha ka Sorkar Jylla ba ka Sorkar India kala ai jingmynjur ia ki Geological report bala aiti da ki saw ngut ki nongtih par.
“Ngi sah satang shisien jam ban ioh ia ka Mining License. Namar kata, kine ki saw ngut ki nongpan license kin hap aiti ia ki mining plan kat kum ki kyndon bala buh da ka Sorkar Meghalaya bad ka Sorkar India” ong u Conrad.
“Ngi khmih lynti ba ka jingai license kan ym slem shuh sha kine ki saw ngut ki nongtih par. Namar kane, kane ka dei ka sienjam kaba khraw ban lah sdang noh ia ka jingtih dewiong da ki kor ki bor ka jingstad saian. Ngi la kyrmen skhem ba shen ka jingtih dewiong da ka jingstad saian kan sdang ha ka Jylla” ula bynrap.
Haba pynpaw ba kane ka dei ka kam kaba la shimpor bha bad ba iaid suki, u Myntri Rangbah ka Jylla “…ka donkam nyngkong eh ia ngi ban hap weng shuwa ia ka jingkhang tih dewiong, thaw ia ki SOP, ki don katto katne ki kyndon bala buh da ka Sorkar India ia kiba ngi hap ban pyndep, hap ban leh ia ki prospecting license, hap ban aiti ia ki geological survey bad report-ki don bun bah ki ka kiba ngi hap ban pyndep”.
Haba kylli halor kiwei pat ki nongpan license, u Conrad ula ong “Kiwei kin sa nang bud hynrei kaei kaba kongsan ka long ba ki kam kila sdang mynta”.
U Myntri Rangbah ula ong “Kane ka dei ka khubor kaba bha ia ka kam tih dewiong ha ka Jylla bad ia baroh ki nongtih par kiba la sajia la slem bha, kaba lam sha ka jingduh kamai kajih jong ki briew bad khamtam eh kine ki briew kila sajia palat liam haba nyngkong namar nyngkong haba pynjari ia ka hukum khang tih dewiong, ym shym la don ba shim ia ki sienja ban weng iaka hukum khang tih dewiong ha katei ka por”.
“Dei haba kane ka Sorkar ba mynta kala wan, kala shim ia ki sienjam bad ngi lah trei shitom halor kane ka kam bad ngi da kmen shisja ba ngi la lah ban iohi ia u soh jong kane bad kumba nga ong, ngi sah satang shisien jam mynta na ka mining lease” ula bynrap.
Halor ka jingdawa ban pynkylla ia ka SOP namar ka kyndon ba ka jingdonkam jaka kam dei ban duna ia ka 100 hectare ban ioh ia ka mining lease, u Myntri Rangbah ula ong ba ia ka SOP la pynkhreh da ka jingiasyllok bad ka Sorkar India.
“Ngim (Sorkar Jylla) lah ban pynkhreh ia ka SOP hala ka mon. Ta ka daw, ngi lah iasyllok bad kine ki jingiasyllok kila lam sha u pud b aka Sorkar India kam shym la mynjur ban pynduna ia ka bad namar kata, ngi sngew ha katei ka por ba lada ngi dang iai bteng ban pyn eh halor ka kam jaka ne ka jingheh jingrit ka jaka, ngi lah ban nym lah jam shakhmat bad kane ka kam tih dewiong da ka jingstad saian” ula ong.
“Ta ka daw, ka dei ka kam ba hap jied bad ka rai la ngin iai neh sah hajuh ha katei ka rai bad ym lah shuh ban plie ia ki par lane bha ba jam shakhmat bad kane ka kam bad sa wanrah pat ia ki jingpynkylla ha ka pork aba dei. Nga tip bha halor ki kyndon bad ki jingdawa jong ki nongtih par. Hooid, khlem pep ka dei ka jingdawa ba shonghok hynrei haba buh ia ka jinglong jingman ba mynta ha ka pyrkhat pyrdain, ngi hap ban shim ia ka rai kaba biang eh bad ngi sngew dei ban jam shakhmat ia mynta bad sa wanrah pat ia ki jingpynkylla lashai lashisngi lem kumta ka Sorkar India kan nym mynjur ban pyntyllun shakhmat ia ka kam” ula bynrap.
Halor ki jingpynsajia bala shim pyrshah ia ki kam tih tuh ia u dewiong ha ka Jylla, u Conrad ula ong ba ka Sorkar jong u, kala kren da kaba shai ba ka ain kan iaid hala ka jong ka lynti pyrshah ia kino kino ki briew kiba pynkhein ia ka ain.
“Mynta kane ka kam kala iaid shakhmat bad mynta ngi la iohi ba ngi sah satang shijam na ka jingtih dewiong da ka jingstad saian ba kan sdang, ngin nym iohi shuh ia ki briew ba kin pynkhein ain bad leh ia ki kam ki bym dei ban leh ha ka rukom kaba beain” ula ban jur.
Nalor kane, u Myntri Rangbah ula pyntip ba ka jinglilam ia ka 32 lak metric ton u dewiong bala dep tih lypa shuwa ka hukum khang tih dewiong, ka dang iaid shakhmat.
