Shillong Jylliew 25: U Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K. Sangma hynne ka sngi Balang ula plie ia ka Williamson Sangma Meghalaya State Museum kaba la dep shna pynbha ha ka jingialang kaba la long ha Soso Tham Auditorium, Shillong.
Ha kane ka jingplie la iadonlang u Myntri ka tnad Arts & Culture u Bah Paul Lyngdoh, u Myntri ka tnad Bording u Abu Taher Mondal.
Ia kane ka Museum la pyndep ha kaban pynwandur thymmai kat kum kane ka juk kaba mynta bad kaba don ia ka jingshem kaba sngewtynnad, kaba don ruh ia ki kor teknoloji kiba kongsan kaba kynthup ia ka QR-based Exhibits bad ki jingpyni lyngba ki kor Digital.
U Myntri Rangbah ula pynpaw ba kane ka sienjam kadei shi bynta jong ka jingiohi jngai ban rakhe, ban buh ha ki jingthoh bad ban pynneh pynsah iaka jingriewspah ka jylla ia ki jingdon jingem kiba rim kat kum ka Kolshor ha ryngkat bad ka jingkyntiew ia ka ioh ka kot.
“Kam dei tang ka jingpyni iaka jinglong kyrpang bad ban pynneh pynsah ia ka. Ka jingkylli kaba heh ka long kumno ba ngin pynlong iaka kaba la pynwandur bha, kumno ngi pynrung ia ka kolshor barim bajah bad ban pynkylla ia ka sha ka ioh ka kot” ula ong.
Ula pynbna ba ka tnad pule puthi kan sa pynmih ia ka jingbthah na ka bynta baroh ki khynnah pule ba kan long kaba kongsan bha ia ki ban leit jngoh ia kane ka Museum, da kaba pynpaw ia ka jinglong kongsan ban pynngam ia jingsngewthuh halor ka kolshor bad ka jingiaroh hapdeng ki samla.
Ban pyniar ia kane, kum katei hi ka Museum yn sa tei ha kylleng ki bynta jongka jylla da kaba sdang na Tura. Ia ki jingpynwandur ne Design ki dei kiba la dep ban mynjur na ka bynta ki projek kiba thymmai ha ki District Headquarter kiba kongsan.
Ula pyntip lyngba ka Chief Minister’s Research Grant (CMRG), ka jingwad bniah ha kaba iadei bad ka kolshor bad ka roi ka par la dep ban sdang. Ula pynpaw ba ka jingkhmih bniah ia ki jingwad bniah kala pyni ia ki jingmih kiba kham phylla, kynthup ia ka AI-based Translation bad ki tiar Phonetic na ka bynta ki ktien tynrai, ka jinglap bad ka jingbuh ha ki jingthoh ia ki 71 tylli ki jingialehkai tynrai ki Garo bad ka jingpyrshang ban thaw ia ki lad ha kaba iadei bad ka Archaeological Tourism ha Garo Hills bad ki mawbynna kiba rim naduh u 1200 BC ne Shwa U Khrist.
“Ia kitei ki jinglap yn sa lum thup ban sam ia ki jingtip sha ki paidbah lyngba ki kot lyngkdop bad ki jingthoh ha ki kam pule, ban nang pynkhlain ia ka jingnang jingtip ha kaba iadei bad ka kolshor ha ka jylla” ula ong.
Haba kren halor ka jingpyrshang ka jylla ban thaw ia ka ioh ka kot da kaba kyntiew ia ka kam seng lajong kaba iadei bad ka kolshor bad ula ong lyngba ka PRIME Program, ki nongsengkam lajong kila ioh ia ka jingkyrshan ban pynmih ia ki jingbuh sah kynmaw bad ki jingthain kiba don dor.
“Kiwei ki ri kum ka Vietnam kila khaii ia ki mar kiba la pynmih na ki siej, ngi ruh ngi don ia ka lad kaba biang bha ban pynmih ia kum kitei ki karkhana kiba don ia ka jinglong tynrai ha ki” ula bynrap.
Haba pynpaw ia ka jingpyniaid ka sorkar ia ka OTT Platform, “Hello Meghalaya”, ula ong ba kane ka rynsan kala long ka atiar ba kongsan ha kaban buh ia ki jingtip bad ban kyntiew ia ka kolshor tynrai, ka tem ka put, ka histori lyngba ki phlim, ki documentary bad ki Digital Content.
“Kaei kaba ngi lah sdang lyngba ka Hello Meghalaya mynta ka lah kylla kum ka mat jong ka jingiakren ha kylleng ka ri. Kane ka rynsan kala ai ia ka sur, ia ka Kolshor ka jong ngi ha ka lynti kaba biang bad kaba don ia ka jingtbit” ula ong.
Ula ong ruh ba ka Parish ha Sohra kadei ka iing kaba don ia ka jingsah kynmaw ia u St. Don Bosco – kaba pynlong ia ka kawei na ki shikham eh jong katei ka jaka ha ka pyrthei.
“Ka sorkar ka don ia ka jingthmu ban kyntiew ia kane ka jaka kaba rim bajah lyngba ka tnad jngohkai bad ban thaw ia ki lad ki lynti ban pynneh pynsah bad ban pyninam sha ki nongwankai” ula ong.
Haba pynkynmaw ia ka sien kaba nyngkong kaba ula leit jngoh ia ka Museum ha u 2018, kaba la ai mynsiem ia u ban wanrah ia ka jingpynkylla ula ong, “Haba nga la wan jngoh nyngkong ia kane ka Museum, nga lah sngew bynniaw. Hynrei mynta nga dap da ka jingsarong ban iohi haduh katno ngi la lah ban poi. Kane ka Museum kam dei eh tang ka jingtei, kadei ka jingphla kaba im ia ka jinglong tynrai ka jong ngi, ia ka jingtbit ka jong ngi bad ia ka lawei jong ngi”.
