Nongstoin, Nohprah 13 : Ka West Khasi Hills District ha ka sngi Thohdieng, kala kynmaw burom ia ka lyngkhuh sngi iap ba 60 snem jong u Syiem ka Hima Nongstoin Pa’iem Sib Sing Syiem, uba dei uwei na ki syiem ba ieid thep mynsiem ban iabeh ia ka jingnang jingstad.
Ka Hima Nongstoin hapoh ka jingialam u Syiem ka Hima Pa’iem Phylla Sing Syiem, u Syiem Khynnah RK Syiem, ki Myntri, ki Sordar Shnong, ka Kur Syiem bad kiwei kiwei, kila pynlong ia ka jingialang ba kyrpang ban kynmaw burom ia kane ka sngi ha phyllaw jong ka Iing Syiem kaba don ha Nongstoin.
La sdang ia kane ka sngi kynmaw burom da ka jingsngap jar kaba shi minit bad la pynbud da ka jingbuh ia ki syntiew ha u mot sah kynmaw jong U Syiem Sib Sing. Hadien kane, la pynlong ia ka prokram ha kaba la ioh jingkren na U Paiem Phylla Singh Siem, na I Kong E. Dkhar Retd. Professor Nongstoin College, kiba la pynkynmaw ia ki kam kiba rat bah kiba U Syiem Sib Singh u la leh na ka bynta ka Hima Nongstoin bad ka dong ka thain hi baroh kawei.
Ia u Pa’iem Sib Sing Syiem la kha ha u snem 1889. Dei ha u snem 1937 ba u la ioh ban phong ia ka painsngiat Syiem bad ha ki 27 tylli ki snem kum u nongshynshar, U la leh shibun bah ki kam kiba ratbah ban kyntiew ia ka Hima.
Hynrei kaba kongsan eh ka long ba U Syiem Sib Singh u dei U Syiem uba ieid eh ia ka pule ka puthi. U la seng shibun tylli ki L.P Skul hapoh ka Hima Nongstoin kaba kynthup ia ka LP Skul Nongstoin, Maheskhola, Nongkulang, Mawmarin, Umsohpieng, Mawthengkut bad kiwei kiwei.
U dei u Syiem uba ieid bha ia ka pule puthi bad hapoh ka jingsynshar jong u, u la thung ia u Bah S.A Khain ban long kum u nongaibuit aibor ha kaba iadei bad ka kam pule puthi hapoh ha Hima.
Da kaba lum khorsa napoh ka Hima u la ioh ban seng ia ka ME School hapoh ka shnong Nongpyndeng, kaba la tbeh jingshai ia ka dong ka thain baroh kawei bad dei ha u snem 1964, ba ka Sorkar ka la shimti noh ia kane ka skul bad ai nam noh na ka bynta jong U kum ka Sib Singh Secondary School.
Hadien ka jingkhlad noh ha jong U, la tip noh kum ka Sib Singh Memorial Secondary School, ha kaba kane ka skul haduh mynta ka dang long kum kawei na ka shlem pule kaba la pynmih shibun ki kynrem ki lyndan ka West Khasi Hills District.
Dei ha ka por ka jingshynhar jong U kum u Syiem ba ka la khie ka Thma bah kaba Ar, ha kaba u la phah haduh 1000 ngut ki Rangbah hapoh ka jingialam jong U Syiem Wickliffe Syiem, kaba la khot kum ka Labour Corp, ban shna surok sha ka Ri Burma bad ki la wanphai ha u snem 1945.
U Sib Singh u la khlad noh ha ka 13 tarik Nohprah 1964 bad ka Hima Nongstoin, ka la duh noh ia U Syiem u ba iar jingmut uba kwah ba ka thain Nongstoin kan ia ryngkat bad kiwei pat ki thain jong ka Ri Khasi.
Na ka liang U Paiem, Phylla Singh Syiem u la kyntu ia ki pateng ban wan, ba wat ha ki por kiba eh ha ka leit ka wan jong U Syiem Sib Singh, u la lah ban seng ia shibun ki Skul.
Mynta, ka lah dei sa ka kamram jong kane ka pateng ban tei pat ia ka Hima bad ka dong ka thain kaba la shah ialam bakla ha kiba bun ki liang ha ka imlang ka sahlang.
Ha kajuh ka por U Syiem, u la pynpaw ka jingngsewsih bad bynniaw halor ka jingkhein sting bad ka jingbym burom jong ki kato katne ki skul hapoh ka Hima, kiba pynlong skul ha kum kane ka sngi khraw nong ka Hima bad wat hadien ba U Deputy Commissioner, u la dep ban pynbna shuti ha kane ka sngi ha baroh kawei ka District.
